Stopa cukrzycowa — pierwsze objawy, leczenie, domowe sposoby pielęgnacji
Z artykułu dowiesz się:
- Jakie są czynniki ryzyka owrzodzeń i amputacji stopy cukrzycowej?
- Pierwsze objawy — jak można poznać stopę cukrzycową?
- Domowe sposoby pielęgnacji stopy cukrzycowej
- Leczenie stopy cukrzycowej w poradni stopy cukrzycowej
Sprawdź również
Data publikacji: 2023-04-18
Data aktualizacji: 2023-04-18
Z roku na rok wzrasta ilość pacjentów z rozpoznaną cukrzycą, czego efektem jest również wzrost przypadków pacjentów zgłaszających się do gabinetów z zespołem stopy cukrzycowej. Cukrzyca to choroba przewlekła i nieuleczalna, jednak to czy będzie postępować w dużej mierze zależy od chorego, dlatego tak ważna jest edukacja. Wdrożenie do swego życia odpowiednich działań profilaktycznych pozwala na dłuższe życie, mniejszą ilość powikłań, większą sprawność fizyczną, a także rzadsze wizyty w placówkach medycznych i mniejsze koszty leczenia, a także mniej absencji zawodowej.
Jednym z najważniejszych czynników ryzyka rozwoju stopy cukrzycowej jest neuropatia cukrzycowa, która dotyczy nawet 25% wszystkich pacjentów z cukrzycą i odpowiada za ponad 65% wszystkich przypadków zespołu stopy cukrzycowej. W miejscu tym warto wspomnieć, że nawet u połowy pacjentów objętych opieką w centrach dietetycznych stwierdza się nieprawidłowości neurologiczne, a zaburzenia czucia rozpoznaje się u ok. 90% pacjentów tych placówek.
Początkowo zespół stopy cukrzycowej powoduje trudności w poruszaniu się, z czasem jednak dochodzą również dolegliwości bólowe, a przy braku skutecznego leczenia stan ten może prowadzić nawet do amputacji. Zespół stopy cukrzycowej (ZSC) jest więc jedną z najczęstszych przyczyn hospitalizacji spośród wszystkich powikłań cukrzycy.
Warto mieć również na uwadze, że neuropatia jest rozpoznawana u pacjentów bardzo często już w momencie kiedy pacjent dowiaduje się, że cierpi na cukrzycę!
Owrzodzenia i amputacja — czynniki ryzyka
- neuropatia czuciowa i osłabienie odczuwania bólu;
- niedokrwienia kończyn dolnych;
- przewlekła hiperglikemia;
- modzele;
- suchość skóry w przebiegu neuropatii autonomicznej;
- obrzęki i deformacje stóp;
- źle dobrane obuwie;
- przebyte owrzodzenia lub amputacja kończyny w wywiadzie.
Pierwsze objawy — jak można poznać stopę cukrzycową?
Niektóre z pierwszych objawów stopy cukrzycowej to:
- Zmiany skórne na stopach, takie jak suchość, łuszczenie się, pęknięcia i zaczerwienienia.
- Obrzęk stóp i kostek.
- Zmniejszenie czucia w stopach, mrowienie lub drętwienie.
- Ból lub dyskomfort w stopach.
- Powstawanie owrzodzeń, grudek, pęcherzy lub zaczerwienień na stopach, które nie goją się przez dłuższy czas.
U osób z neuropatią dochodzi do osłabienia odczuwania bólu, ucisku, temperatury i wibracji, a głębokie odruchy ścięgniste ulegają obwodowemu zniesieniu. Do zwiększonego ryzyka rozwoju owrzodzeń przyczynia się także zmniejszona potliwość stóp i wysuszenie skóry, przez które skóra ma większa skłonność do pęknięć.
Wszystkie zmiany, jakie zachodzą w obrębie stóp powodują, że zmieniają się miejsca nacisku na podeszwową powierzchnię stopy. Pacjenci są pozbawieni podstawowego mechanizmu obronnego, jakim jest odczuwanie bólu i dyskomfortu, przez co częściej ulegają urazom, a jeśli towarzyszą im zaburzenia ukrwienia, owrzodzenia powstałe na skutek urazów mogą skończyć się amputacją.
Skaleczenia często przez dłuższy czas nie zostają zauważone przez chorego, a dochodzi do nich częściej, ponieważ neuropatia motoryczna zmienia kształt stopy, przez co dotychczasowe obuwie przestaje pasować. Obniżony próg bólu i dotyku sprawia, że chory nie jest świadomy dyskomfortu.
Wszystkie zmiany, jakie zachodzą w obrębie stóp powodują, że zmieniają się miejsca nacisku na podeszwową powierzchnię stopy. Pacjenci są pozbawieni podstawowego mechanizmu obronnego, jakim jest odczuwanie bólu i dyskomfortu, przez co częściej ulegają urazom, a jeśli towarzyszą im zaburzenia ukrwienia, owrzodzenia powstałe na skutek urazów mogą skończyć się amputacją.
Skaleczenia często przez dłuższy czas nie zostają zauważone przez chorego, a dochodzi do nich częściej, ponieważ neuropatia motoryczna zmienia kształt stopy, przez co dotychczasowe obuwie przestaje pasować. Obniżony próg bólu i dotyku sprawia, że chory nie jest świadomy dyskomfortu.
Stopa cukrzycowa — domowe sposoby pielęgnacji
- Pamiętaj, że podstawą jest wyrównanie metaboliczne cukrzycy;
- unikaj chodzenia boso i ogrzewania stóp o kaloryfery i piece;
- regularnie oglądaj swoje stopy w kierunku nowych zmian, urazów i ranek (wczesne wykrycie i wdrożenie leczenia obniża ryzyko amputacji o ponad 80% !);
- dokonaj zmiany nawyków pielęgnacyjnych i higienicznych stóp — stopy powinny być myte w letniej wodzie i dokładnie osuszane po myciu również w przestrzeniach międzypalcowych;
- nawilżaj skórę stóp — stosowanie specjalnych kremów i balsamów do stóp, które pomogą utrzymać skórę miękką i elastyczną. Ważne jest, aby unikać nakładania kremu między palcami, aby zapobiec powstawaniu grzybicy;
- zadbaj o odpowiednio dopasowane obuwie, a jeśli to potrzebne również specjalne pończochy czy wkładki ortopedyczne;
- zachowaj szczególną ostrożność podczas obcinania paznokci u stóp — regularne przycinanie paznokci i unikanie ich przycinania zbyt krótko, aby uniknąć wrastania;
- zwróć uwagę na skarpetki — nieuciskające ściągacze i naturalne tkaniny będą Twoim sprzymierzeńcem;
- regularnie badaj swoje stopy pod kątem neuropatii (początkowo zmiany nie są widoczne gołym okiem, ale proste badania może przeprowadzić lekarz lub przeszkolona pielęgniarka).
Leczenie stopy cukrzycowej i owrzodzeń
Klasyfikacja infekcji stopy cukrzycowej pozwala na ocenę ciężkości zakażenia według trzystopniowej skali:
- infekcja łagodna — u pacjenta obserwuje się co najmniej dwa objawy wskazujące na infekcję, ale brak jest objawów ogólnoustrojowych, a zaczerwienienie wokół rany mieści się w średnicy 2 cm i ogranicza się jedynie do skóry lub powierzchownej tkanki podskórnej;
- umiarkowana infekcja — oprócz powyższych objawów występuje co najmniej jeden dodatkowy: średnica zaczerwienienia wokół rany jest większa niż 2 cm, występuje zgorzel lub ropień tkanki głębokiej bądź doszło do zajęcia ścięgien, mięśni, stawów lub kości;
- infekcja ciężka — u chorego występują objawy infekcji ogólnoustrojowej, tj. dreszcze, gorączka, tachykardia, hipotensja, kwasica, hiperglikemia.
Leczenie owrzodzeń w poradni stopy cukrzycowej składa się z kilku etapów:
- Chirurgiczne, cykliczne oczyszczanie rany — usuwanie skalpelem tkanek martwiczych i bakterii powinno odbywać się co 1-2 tygodnie plus ocena głębokości, wielkości i objawów infekcji;
- badanie mikrobiologiczne z pobranych po oczyszczeniu rany tkanek;
- odciążenie kończyny — bardzo ważne dla gojenia rany, do odciążenia wykorzystuje się specjalne obuwie przypominające buty narciarskie i ortezy stopowo-goleniowe dla diabetyków;
- badania pod kątem niedokrwienia stopy;
- badania pod kątem wyrównania metabolicznego ( profil lipidowy, glikemia, ciśnienie, stężenie albumin);
- edukacja pacjentów z grupy ryzyka w kontekście prawidłowej higieny, prewencji i pielęgnacji ran.
W łagodnej infekcji wystarcza stosowanie doustnych antybiotyków, jeśli jednak infekcja nosi znamiona ciężkiego zakażenia chory powinien być hospitalizowany.
Jeśli dojdzie do zakażenia kości a stan chorego pozwala na terapię zachowawczą, antybiotykoterapia trwa nawet 6 miesięcy.
Bibliografia:
- Koblik T. (2007). Zespół stopy cukrzycowej. Trudno gojące się i przewlekłe rany — istotny problem medyczny. Diabetologia Praktyczna. Vol. 8, Nr 1, s. 22-27.
- Dębska G. i in. (2012). Projekt edukacji chorego z zespołem stopy cukrzycowej oparty na teorii Dorothy Orem. Piel. Zdr. Publ. Vol. 2, Nr 1, s. 57-65.
- Mrozikiewicz-Rakowska B. i in. (2011). Czynniki ryzyka amputacji kończyn dolnych w zespole stopy cukrzycowej. Leczenie Ran. Vol. 8, Nr 1, s. 23-28.
- Ducka B., Strojek K. (2012). Czynniki ryzyka zespołu stopy cukrzycowej u chorych na cukrzycę typu 2. Diabetologia Kliniczna. Vol. 1, Nr 4, s. 138-145.
- Korzon-Burakowska A. (2007). Zespół stopy cukrzycowej — patogeneza i praktyczne aspekty postępowania. Choroby Serca i Naczyń. Vol. 4, Nr 2, s. 93-98.
To badanie będzie pomocne:
Trucheck Cukrzyca - badanie krwi w kierunku nowotworów, dla osób z cukrzycą
Cena online:
4799.00 zł
Chwilowo niedostępne
Dostępne testy
Glukoza
13.00 zł