SIBO - co to, objawy, leczenie. Teraz wykonasz test na SIBO w domu

SIBO (ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth) to określenie rozrostu bakteryjnego jelit, charakteryzującego się nieprawidłową i nadmierną ilością bakterii w jelicie cienkim. U zdrowej osoby w jelicie cienkim występuje niewielka ilość bakterii (zdecydowanie większa ilość jest z kolei naturalna dla końcowych partii przewodu pokarmowego). Zdarza się jednak, że bakterie pochodzące z jelita grubego przenoszą się do górnych partii jelita cienkiego, w efekcie czego dochodzi do przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego i związanych z tym objawów ubocznych. 

• biegunki, w tym biegunki tłuszczowe wynikające z niedoborów kwasów żółciowych, które trawią tłuszcze;
• wzdęcia i nadmiar gazów, pacjenci często określają to stwierdzeniem "brzuch jak balon";
• nawracające bóle brzucha;
• dyskomfort w jamie brzusznej i uczucie pełności;
• zaburzenia wchłaniania;
• utrata masy ciała; 
• anemia, jeśli organizm ma niedobór witaminy B12;
• niedobory witamin oraz składników mineralnych;
• trądzik różowaty;
• zespół niespokojnych nóg;
• bóle stawów, osłabienie kości, które mogą mieć miejsce gdy w organizmie dochodzi do niedoborów witaminy D i wapnia.

SIBO może mieć bardzo zróżnicowany przebieg występowania objawów klinicznych, od bezobjawowej choroby, po ciężki przebieg, związany z występowaniem powikłań zaburzeń wchłaniania, niedożywienia i związanych z nimi niedoborów. 

●  anatomiczne zmiany jelita cienkiego np. po operacjach żołądkowo-jelitowych;

●  zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego;

●  schorzenia metaboliczne np. cukrzyca;

●  dysfunkcje narządów: zapalenie trzustki, niewydolność nerek, marskość wątroby

●  choroby jelit: celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna, zespół jelita drażliwego;

●  stosowane leki;

●  zaburzenia odporności.

Rosnące zainteresowanie wpływem mikroflory jelitowej na zdrowie i choroby zwiększyło świadomość na temat SIBO. U pacjentów z przerostem bakteryjnym jelit mikroflorę jelitową stanowią w dużej części bakterie okrężnicy: beztlenowe oraz tlenowe bakterie Gram-ujemne np. szczepy Escherichia coli, Streptococcus, Staphylococcus czy Klebsiella pneumonia. Przeprowadzone badania wykazały rolę przerostu bakteryjnego jelit m.in. w stłuszczeniu wątroby czy zespole jelita drażliwego (IBS). Częstość występowania SIBO u pacjentów z IBS wyniosła od 4 do 78%. SIBO powszechniej występuje u osób z nadwagą i otyłych niż u osób z prawidłową masą ciała. Może to wskazywać na bezpośredni związek SIBO z otyłością. Powiązanie z celiakią jest nadal przedmiotem dyskusji.

Zespół rozrostu bakteryjnego występuje nie tylko u dorosłych. Dotyczy również dzieci. SIBO u dzieci może objawiać się symptomami ze strony układu pokarmowego, zmęczeniem a nawet zahamowaniem wzrostu. Obecnie nie ma wytycznych dla diagnostyki i leczenia SIBO u dzieci.

Diagnoza rozpoczyna się od badania lekarskiego, analizy czynników ryzyka oraz występujących symptomów. Przerost bakteryjny jelit moża rozpoznać poprzez kilka testów diagnostycznych:

●  posiew aspiratu jelita czczego - uważany za złoty standard w diagnostyce SIBO. Liczba kolonii w przypadku SIBO to co najmniej 10⁵ jednostek tworzących kolonie [jtk] / ml. Minusem tego badania jest jego inwazyjność.

●  wodorowo-metanowy test oddechowy - nieinwazyjny test oddechowy z laktulozą (LBT) lub glukozą (GBT). Oddechowy test wodorowo-metanowy można wykonać w laboratoriach, jednak dostępność placówek, które go realizują wciąż jest niewielka. Dostępne są również testy SIBO z realizacją wysyłkową, do wykonania w domu, w których pacjent otrzymuje zestaw do realizacji badania wraz ze szczegółową instrukcją. Dostępne są również warianty testu zawierające szczegółowe wskazówki co do postępowania i leczenia, a także schemat suplementacji i przykładowy jadłospis. Oba testy są często stosowane, głównie ze względu łatwość wykonania.

●  testy laboratoryjne sprawdzające poziom witamin i składników mineralnych - niedokrwistość, niski poziom witaminy B12 podwyższony poziom kwasu foliowego i witaminy K w surowicy mogą wskazywać na SIBO.

●  badanie kału np. MikroFloraScanPLUS pozwalające ocenić stan flory bakteryjnej jelit.

Drobnoustroje, które wchodzą w skład naszej mikrobioty jelitowej, rozkładają w procesie fermentacji dostarczane węglowodany, w efekcie tego rozkładu wytwarzany jest wodór. Fakt ten jest wykorzystywany w oddechowych testach na SIBO - testy sprawdzają ilość wodoru w wydychanym powietrzu przed i po podaniu laktulozy lub glukozy. 

Bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie do badania - test należy wykonać na czczo, przed wykonaniem testu nie wolno palić papierosów ani wykonywać nadmiernego wysiłku fizycznego. Istotne jest także czasowe wykluczenie niektórych lekarstw oraz odpowiednia dieta w dzień poprzedzający badanie. 

Leczenie SIBO jest złożone i dopasowane indywidualnie do pacjenta. Opiera się na złagodzeniu objawów, eliminacji przerostu bakteryjnego jelit oraz uzupełnieniu ewentualnych niedoborów żywieniowych. W leczeniu często stosowana jest antybiotykoterapia ukierunkowana na szczepy bakterii odpowiadające za przerost. Jednym z najczęściej stosowanych antybiotyków jest rifaksymina, ze względu na szerokie spektrum działania, brak wchłaniania oraz niewiele skutków ubocznych.

Jak przy każdej kuracji antybiotykowej, również w tym przypadku należy zadbać o odbudowę prawidłowej mikroflory jelitowej poprzez probiotykoterapię. Stosowanie preparatów probiotycznych jest pomocne nie tylko w leczeniu, ale i w profilaktyce SIBO. Potrzeba jednak więcej badań w tym zakresie.

U osób zmagających się z przerostem bakteryjnym jelit z powodu zaburzeń wchłaniania może występować niedożywienie oraz niedobór składników odżywczych: witaminy A, E, witaminy D  oraz witaminy B12 i składników mineralnych, głównie żelaza i wapnia. Jeśli występuje niedożywienie, należy zadbać o uzupełnienie niedoborów oraz zwiększenie podaży kalorii. W zespole przerostu bakteryjnego jelit zalecane jest ograniczenie podaży w diecie węglowodanów prostych. Korzystna może być dieta LOW FODMAP zakładająca ograniczenie produktów zawierających fermentowane oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole.  

U niektórych pacjentów z SIBO urazy błony śluzowej powodują niedobory laktazy (enzymu rozkładającego laktozę), konieczne może być wówczas wykluczenie z diety produktów zawierających laktozę.

1. Losurdo G, Leandro G, Ierardi E, et al. Breath Tests for the Non-invasive Diagnosis of Small Intestinal Bacterial Overgrowth: A Systematic Review With Meta-analysis. Journal of Neurogastroenterology and Motility. 2020;26(1):16-28.
2. Losurdo G., Salvatore D'Abramo F., Indellicati G., Lillo C., Ierardi E., Di Leo A., The Influence of Small Intestinal Bacterial Overgrowth in Digestive and Extra-Intestinal Disorders. International Journal of Molecular Science 2020;21(10):3531.
3. Sachdev AH., Pimentel M., Gastrointestinal bacterial overgrowth: pathogenesis and clinical significance. Therapeutic Advances in Chronic Disease 2013;4(5):223-231.