Mononukleoza: objawy, leczenie i jak uniknąć „choroby pocałunków”

Czym jest mononukleoza i jak się przenosi?

Jak dochodzi do zakażenia?

• Pocałunki;
• picie z tej samej butelki, szklanki;
• kontakt z przedmiotami osobistymi osoby zakażonej;
• nieco rzadziej, ale również wirus może być przenoszony przez drobne kropelki wydzieliny z dróg oddechowych, np. podczas kichania czy kaszlu osoby zakażonej;
• kontakt z zakażoną krwią osoby chorej;
• kontakt z płynami ustrojowymi osoby chorej;
• choć wirus utrzymuje się krótko na powierzchniach, w rzadkich przypadkach można zarazić się również poprzez dotknięcie przedmiotu używanego przez osobę chorą, przenosząc wirusa w okolice oczu, nosa lub ust.

Czas zakaźności przez osobę chorą

• Największe ryzyko zarażenia następuje w momencie występowania najbardziej intensywnych objawów takich jak: gorączka, ból gardła;
• osoba, która przeszła mononukleozę, może wydzielać wirusa w ślinie nawet przez kilka miesięcy bez widocznych objawów choroby;
• kiedy mamy do czynienia z tak zwanym nosicielstwem przewlekłym, wirus utrzymuje się w organizmie chorego przez całe życie. Może okresowo się uaktywniać, choć rzadko powoduje objawy i zakażenia innych.

Objawy w przebiegu mononukleozy

• Ból gardła i powiększenie migdałków, ból ten często może być mylony z anginą ze względu na utrudnione przełykanie;
• może wystąpić wysoka gorączka do 40°C;
• powiększone węzły chłonne szyjne i pachowe;
• ogólne osłabienie, które może utrzymywać się miesiącami;
• bóle mięśni;
• bóle głowy;
• powiększenie śledziony lub wątroby;
• wysypka podobna do odry i różyczki, występują u około 5% chorych, głównie umiejscowiona na tułowiu. Jej częstość wzrasta do 70% pacjentów, jeśli stosowane są penicyliny półsyntetyczne, na przykład ampicylina, obejmuje wtedy większe rejony ciała, to jest twarz, małżowiny uszne, tułów, kończyny, dłonie, stopy.

Kto jest najbardziej narażony na zachorowanie?

• Najbardziej narażone są dzieci, nastolatki i młodzi dorośli. Wynika to z bliskich kontaktów społecznych w tej grupie wiekowej, np. w szkołach, na uczelniach czy podczas spotkań towarzyskich;
• osoby z obniżoną odpornością oraz przewlekle chore.

Diagnostyka mononukleozy

• Podstawą jest szczegółowy wywiad z pacjentem;
• morfologia z rozmazem;
• enzymy wątrobowe (transaminazy – AspAT i ALAT - czy nie ma wzrostu aktywności), Zwiększenie ich stężenia wskazuje na zapalenie wątroby wywołane EBV;
• przeciwciała przeciw antygenom wirusa EBV – po 2-3 tygodniach od zakażenia w naszym organizmie pojawiają się przeciwciała IgM (świadczy to o świeżym zakażeniu);
• CRP (białko C-reaktywne): Zwykle podwyższone, ale nie tak znacząco jak w bakteryjnych infekcjach;
• OB (odczyn Biernackiego): Przyspieszony, co świadczy o stanie zapalnym w organizmie;
• Test Monospot (test aglutynacji heterofilowej) Szybki test wykrywający przeciwciała heterofilowe daje wysoką skuteczność w diagnozowaniu mononukleozy u młodzieży i dorosłych, ale mniej wiarygodny u dzieci;
• PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy) Wykrywa DNA wirusa EBV we krwi. Stosowane w przypadkach wątpliwych lub u osób z obniżoną odpornością, gdzie wyniki serologiczne mogą być niejednoznaczne;
• USG jamy brzusznej. Zalecane w przypadku podejrzenia powiększenia śledziony lub wątroby. Pomaga ocenić stan narządów wewnętrznych i wykluczyć komplikacje.
• Wymaz z gardła. Pomaga wykluczyć anginę paciorkowcową (streptokokową), która może mieć podobne objawy, takie jak ból gardła i gorączka.

Przebieg mononukleozy u dorosłych

• Osłabienie w przebiegu mononukleozy u osób dorosłych może utrzymywać się nawet miesiącami;
• ból gardła jest bardzo intensywny wręcz mylony z anginą;
• gorączka zwykle utrzymuje się dłużej niż u dzieci nawet do dwóch tygodni;
• węzły chłonne szyjne są bolesne i powiększone;
• występują bóle mięśni oraz ogólne osłabienie;
• zwiększa się ryzyko pęknięcia śledziony, zwłaszcza jeśli pacjent nie przestrzega zaleceń unikania wysiłku fizycznego.

Przebieg mononukleozy u dzieci

• Katar;
• lekki ból gardła;
• niewielka gorączka;
• rzadziej niż u dorosłych występują powiększone węzły chłonne;
• powiększenie śledziony i wątroby również występuje rzadziej niż u osób dorosłych.

Jakie mogą wystąpić powikłania w przebiegu mononukleozy?

W przebiegu choroby może dojść do następujących powikłań:

• W niektórych przypadkach może dojść do powiększenia i pęknięcie śledziony;
• zapalenia wątroby;
• zespołu przewlekłego zmęczenia;
  
  Może dojść do zaburzeń hematologicznych takich jak:
• Małopłytkowość;
• anemia hemolityczna;
• leukopenia.

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub mózgu;
• zespół Guillaina-Barrégo – autoimmunologiczne uszkodzenie nerwów obwodowych;
• drgawki lub inne zaburzenia neurologiczne.

• Zapalenie mięśnia sercowego;

• Zapalenie nerek wywołane reakcją organizmu na infekcję wirusem.

• Powiększone migdałki i węzły chłonne w szyi mogą prowadzić do utrudnionego oddychania, zwłaszcza u dzieci. W ciężkich przypadkach może wymagać interwencji medycznej.

• Chłoniak Burkitta;
• rak nosogardła.
• hodgkinowski chłoniak ziarniczy.

Mononukleoza w ciąży

W większości przypadków choroba przebiega łagodnie. Nie należy jednak lekceważyć mononukleozy w okresie ciąży. Układ odpornościowy u kobiet w ciąży jest osłabiony, co może zwiększać ryzyko wystąpienia powikłań.
Głównymi zagrożeniami mogą być:

• Wysoka gorączka oraz odwodnienie co może wpłynąć na zwiększenie ryzyka poronienia, oraz przedwczesnego porodu.

Leczenie mononukleozy

W leczeniu zazwyczaj stosuje się leki objawowe, takie jak;

• Acyklowir;
• glikokortykosteroidy (w przypadku znacznego powiększenia i obrzęku migdałków utrudniającego oddychanie) oraz antybiotykoterapię przy nadkażeniu bakteryjnym;
• leki przeciwbólowe oraz przeciwgorączkowe;
• ważną kwestią jest nawadnianie organizmu;
• warto zastosować lekkostrawną dietę.

Profilaktyka mononukleozy

• Unikaj kontaktu z osobą chorą;
• unikaj dzielenia się jedzeniem i napojami;
• nie należy pić z tej samej butelki oraz używać tych samych sztućców, z których korzystała już inna osoba;
• regularnie myj i dezynfekuj ręce szczególnie jeśli wracasz z miejsc, gdzie przebywała duża ilość ludzi;
• unikaj dotykania twarzy a szczególnie oczu, nosa oraz ust;
• ogranicz pocałunki i bliskie kontakty z osobami, które mają objawy chorobowe;
• wzmacniaj swoją odporność poprzez zdrową dietę, regularną aktywność fizyczną, oraz suplementy diety;
• zadbaj o regularny 8 - godzinny sen;
• unikaj sytuacji stresowych.
  
  

Mononukleoza jest chorobą, która może znacznie obniżyć jakość życia pacjentów ze względu na długofalowe przewlekłe zmęczenie i osłabienie organizmu, które jest częstym powikłaniem choroby. Niestety na chwilę obecną nie ma szczepionki przeciwko wirusowi EBV. Warto wprowadzić w życie zasady, które pomogą uniknąć zakażenia. Jeśli wystąpią u Ciebie takie objawy jak: przewlekłe zmęczenie, ból gardła czy gorączka nie lekceważ tych objawów i koniecznie omów je z lekarzem. Wczesna diagnostyka oraz leczenie mogą pomóc uniknąć niebezpiecznych powikłań, które mogą wystąpić w przebiegu tej choroby.

Autor merytoryczny: Karolina Pasterz, specjalista portalu Zdrowegeny.pl