Krztusiec - objawy, diagnostyka, leczenie
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest krztusiec (daw. koklusz)?
- Szczepienia przeciwko krztuścowi
- Krztusiec - objawy u dzieci i dorosłych
- Powikłania krztuśca
- Jak rozpoznać krztusiec i jak go leczyć?
Data publikacji: 2022-12-16
Data aktualizacji: 2022-12-16
Krztusiec — co to jest ?
Krztusiec (dawniej koklusz) to ostre, bakteryjne zakażenie dróg oddechowych, za które odpowiada zakażenie pałeczką Bordatella pertussis. W latach 60. w Polsce wprowadzono powszechne szczepienia przeciwko krztuścowi, co pozwoliło na zdecydowany spadek zachorowań wśród dzieci i niemowląt. Wysoka zaraźliwość bakterii krztuśca, jej stała obecność w populacji i stopniowo słabnąca ochrona poszczepienna przyczyniają się do obserwowanego w ostatnich dwóch dekadach wzrostu odnotowywanych przypadków. Co ważne obserwuje się również przeniesienie zachorowalności na krztusiec na starsze grupy wiekowe.
Krztusiec a szczepienia
Mimo słabnącej ochrony poszczepiennej w populacji przebieg zakażenia krztuścem u osoby wcześniej zaszczepionej jest najczęściej bardzo złagodzony, często nie towarzyszą mu nawet tak charakterystyczne dla zakażenia krztuścem wymioty i kaszel, które współwystępują z uporczywymi napadami kaszlu.
Biorąc pod uwagę wyraźną tendencję wzrostową przypadków zachorowań na krztusiec w populacji, regularne i powszechne szczepienia przypominające dTpa u nastolatków i dorosłych, są podstawą opanowania wzrostu zachorowań.
W takiej sytuacji terminowe szczepienie niemowląt jest szczególnie ważne, bowiem niemowlęta są szczególnie narażone na ciężki przebieg krztuśca i jego powikłania.
Według Programu Szczepień Ochronnych pierwsze szczepienie przeciwko krztuścowi jest przewidziane na 6. tydzień życia, kolejne dwie dawki powinny zostać podane przed ukończeniem 6. miesiąca życia. Następnie pierwszą dawkę przypominającą podaje się między 16. a 18. miesiącem życia, a drugą w 6. roku życia. W ciągu roku od piątej dawki 90% zaszczepionych dzieci jest chronionych przed zakażeniem, ochrona ta sukcesywnie spada z każdym rokiem, po 5 latach chronionych jest 70%, a pozostałe 30% ma zachowaną ochronę przed ciężkim przebiegiem zakażenia.
Krztusiec — objawy
W przebiegu krztuśca najczęściej zarysowują się trzy charakterystyczne fazy:
- Nieżytowa faza krztuśca, w której przebiegu dominują objawy przypominające przeziębienie, takie jak suchy kaszel, zapalenie gardła, kaszel, stan podgorączkowy. Faza nieżytowa może trwać do 2. tygodni, choć odpowiednia antybiotykoterapia może zahamować rozwój choroby na tym etapie, objawy są praktycznie nieodróżnialne od zwykłego przeziębienia;
- etap kaszlu napadowego, w tej fazie choremu doskwierają długotrwałe, niezwykle uciążliwe ataki kaszlu, które szczególnie u małych dzieci kończą się charakterystycznym świstem przypominającym pianie przy wdechu, wymiotami, a nawet bezdechem; intensywne i uciążliwe napady kaszlu przyczyniają się do apatii i osłabienia, faza ta utrzymuje się przez kolejne 4-6, a nawet 8 tygodni. Co ważne podanie antybiotyku na tym etapie obniża zaraźliwość, ale nie skraca czasu trwania choroby, ani nie łagodzi istotnie napadów kaszlu;
- faza zdrowienia trwa przez kolejne 2 do 4 tygodni, napady kaszlu stopniowo tracą na intensywności, występują coraz rzadziej, częściej prowokowane przez czynniki zewnętrzne, jak stres, wilgoć czy skoki temperatury.
Krztusiec objawy u dorosłych a objawy u dzieci
Nasilenie objawów i przebieg kliniczny krztuśca zależy od wieku i indywidualnej odporności chorego, cięższy przebieg z występującymi najbardziej typowymi dla kokluszu objawami zazwyczaj dotyczy niemowląt i małych dzieci, które nie posiadają jeszcze zbudowanej odporności. Dorośli, którzy zostali wielokrotnie zaszczepieni i wytworzyli pełną odporność, przechodzą zakażenie pałeczką B. pertussis łagodnie, najczęściej bez charakterystycznych dla kokluszu objawów.
Krztusiec — powikłania kokluszu
Powikłania krztuśca w zdecydowanej większości dotyczą niemowląt do 2. miesiąca życia, a także osób w podeszłym wieku.
Wśród powikłań zakażenia krztuścem wymieniane są:
- bezdech;
- zapalenia płuc i zapalenie ucha środkowego;
- odma opłucna;
- krwawienia z nosa, krwawienia dospojówkowe;
- powikłania neurologiczne — afazja, głuchota, drgawki, encefalopatia, niedowłady;
- powikłania wieku podeszłego — nietrzymanie moczu, zaburzenia snu i przepuklina pachwinowa.
Krztusiec — diagnostyka
W każdym przypadku gdy kaszel utrzymuje się ponad 7 dni, a w szczególności jeśli ma napadowy charakter czy nasila się w porze nocnej, powinno się brać pod uwagę ryzyko zakażenia pałeczką krztuśca. Im dłużej utrzymuje się kaszel, tym większe prawdopodobieństwo krztuśca.
Diagnostyka w podejrzeniu krztuśca obejmuje następujące badania:
- morfologia krwi;
- badanie na przeciwciała IgG i IgA krztuśca;
- badanie mikrobiologiczne — najczęściej wymaz z nosa i gardła w celu stwierdzenia obecności bakterii Bordatella pertusis w pobranym materiale.
Leczenie krztuśca
W leczeniu krztuśca stosuje się antybiotyki z grupy makrolidy:
- klarytromycyna — siedmiodniowa kuracja, 500 mg 2 razy na dobę;
- azytromycyna - 500 mg w dawce uderzeniowej 1 dnia, następnie 4 dni po 250 mg;
- erytromycyna — rzadziej stosowana, dwutygodniowa kuracja w dawce 500 mg 3-4 razy na dobę.
Bibliografia:
- Wawrzyniak A., Moes-Wójtowicz A., Kalicki B., Jung A. (2012). Krztusiec — choroba, która nie daje o sobie zapomnieć. Pediatr Med Rodz. Vol. 8, Nr 4, s. 335-340.
- Pawlak A. (2018). Krztusiec — aktualny problem w zdrowiu publicznym. Laboratorium Medyczne. Vol. 1, s. 30-33.
- Rosłonkiewicz-Wiechowska K. (2017). Krztusiec — stara choroba i nowe metody zapobiegania. Forum Medycyny Rodzinnej. Vol. 11, Nr 3, s. 107-113.
- Prygiel M., Mosiej E., Zasada A. (2020). Przyczyny wzrostu liczby zachorowań na krztusiec. Vol. 59, Nr 1, s. 11-24.
- Kuchar E., Nitsch-Osuch A., Szenborn L. (2013). Krztusiec — powracająca choroba zakaźna. Scenariusz kliniczny z omówieniem aktualnej sytuacji epidemicznej i profilaktyki. Forum Zakażeń. Vol. 4, Nr 3, s. 211-216.
Aktualizacja: 2022-12-16
To badanie będzie pomocne:
Kompleksowe badania stanu zdrowia - 23 badania krwi
Cena w placówce
799.00 zł
Cena online:
764.00 zł
Technologia badania:Metoda ilościowa
Czas oczekiwania na wynik:do 5 dni roboczych
Ważność kodu:
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
