Guz na jajniku - jakie daje objawy, czy USG powie czy to rak?

Guz na jajniku — czym jest?

Zmiany w obrębie jajników mogą dotyczyć nawet co 10 kobiety. Podstawowymi badaniami, które umożliwiają identyfikację guza jajnika, są badanie ginekologiczne oraz badanie ultrasonograficzne. Często już podczas ginekologicznego badania dwuręcznego lekarz jest w stanie wyczuć zmianę na przydatkach i ocenić jej położeni, wielkość czy strukturę.
80% wszystkich zachorowań na raka jajnika dotyczy kobiet po 50 roku życia, przy czym szczyt zachorowań przypada na 6 i 7 dekadę życia.
Badanie usg. jest kluczowe w odpowiedniej diagnostyce i rozróżnieniu czy zmiana ma charakter łagodny, czy istnieje podejrzenie, że może być zmianą o charakterze nowotworowym. W przypadku wykrycia guza na jajniku lekarz zbiera dokładny wywiad w kierunku występowania chorób nowotworowych w rodzinie, szczególnie uwzględniając nowotwory jajnika, sutka oraz przewodu pokarmowego.
Prawidłowo przeprowadzone USG umożliwia postawienie wstępnego rozpoznania z dużym prawdopodobieństwem, w niektórych przypadkach nawet zasugerować histologiczny typ guza.
Dzięki wykorzystaniu kolorowego Dopplera diagnosta ma możliwość zweryfikowania jaki przepływ krwi ma guz, co pozwala odróżnić złośliwy charakter guza.
Łagodne zmiany charakteryzują się obwodowym przepływem, natomiast centralny przebieg naczyń występuje w guzach złośliwych.

Czy po badaniu USG można rozpoznać, czy to rak jajnika?

Cechy raka jajnika w badaniu USG:

-lity charakter zmiany — częściowo lub w całości;
-występowanie wyrośli brodawkowatych;
-zmiana o nieregularnym charakterze;
-przegrody o grubości powyżej 2 mm;
-uwidocznienie wodobrzusza;
-obfite unaczynienie;
-przerzuty do otrzewnej;
-powiększenie węzłów chłonnych.

Cechy łagodne guza w USG

Jeśli w obrazie USG widoczna jest jednokomorowa zmian, występuje cień akustyczny, elementy lite guza nie przekraczają 7 mm, w badaniu z wykorzystaniem kolorowego Dopplera nie ma unaczynienia guza, można przypuszczać łagodny charakter zmiany. .
Na prawdopodobieństwo łagodnego charakteru zmiany wskazywać mogą również: -ciałko żółte, pęcherzyki;
-torbiele krwotoczne;
-torbiel prosta;
-potworniak, torbiel czekoladowa;
-uszypułowany mięśniak;
-procesy zapalne.
Występowanie jednej podejrzanej cechy guza w obrazie USG nie oznacza oczywiście raka jajnika. Na ocenę ryzyka składa się szereg czynników, pomocna dla lekarza jest także skala reguł według IOTA (Grupy Analiz Guzów Janika).

Rodzaje guzów jajnika:

-guzy nabłonkowe — m.in. surowicze, endometrialne, śluzowe, guzy mieszane, guzy jasnokomórkowe;
-guzy gonadalne jajnika — guzy hormonalnie czynne, których objawy i przebieg wynikają z nadprodukcji poszczególnych hormonów, np. jądrzak (guz, który wydziela zarówno żeńskie jak i męskie hormony)
-guzy lipidowe;
-guzy z tkanek miękkich;
-guzy przerzutowe.

Guzy nienowotworowe:

-obrzęk masywny;
-jajnik policystyczny;
-luteoma ciężarnych;
-endometrioza;
-torbiele inkluzyjne;
-torbiele proste;
-zmiany zapalne;
-torbiel pęcherzykowa;
-torbiel ciałka żółtego;
-hiperplazja zrębu jajnika;
-torbiele mnogie zluteinizowanych pęcherzyków.

Jakie objawy daje guz na jajniku?

W początkowej fazie, kiedy guz osiągnął niewielkie rozmiary, zazwyczaj nie daje żadnych objawów, a do jego wykrycia dochodzi najczęściej przypadkowo, podczas rutynowej kontroli. Kiedy guz osiąga znaczne rozmiary, najczęściej obserwuje się następujące objawy ogólne:
-dolegliwości bólowe w obrębie jamy brzusznej;
-nudności i wymioty;
-nieregularne miesiączki;
-plamienia pomiędzy cyklami;
-bóle głowy;
-możliwość wyczucia guza w miejscu bólu gdy osiąga wystarczająco duże rozmiary.
W przypadku guzów, które produkują hormony, objawy mogą wynikać z zaburzeń równowagi hormonalnej i zbyt wysokiego stężenia poszczególnego hormonu. Ziarniszczak, który wytwarza estrogeny, może objawiać się plamieniami i krwawieniami z dróg rodnych, rozrost błony śluzowej macicy i mięśniaki.
Guzy, które wytwarzają androgeny, mogą powodować wstrzymanie miesiączkowania czy pojawienie cech uznawanych za męskie — obniżenie głosu, owłosienie w nieprawidłowych miejscach. Guz, który wytwarza hormony tarczycy, nazywany bywa wolem tarczycy i może prowadzić do rozwoju nadczynności tarczycy.

Guzy jajnika — powikłania:

-pęknięcie guza;
-skręt szypuły guza;
-krwawienia;
-uwięźnięcie guza w zatoce Douglasa (zagłębieniu odbytniczo-macicznym).

Guzy i torbiele jajnika — badania laboratoryjne

-Powszechnie wykonuje się marker CA125 - trzeba jednak pamiętać, że badanie to ma wiele ograniczeń, prawidłowy wynik CA125 może mieć nawet 50% pacjentek z rakiem jajnika, a podwyższony poziom z kolei może wynikać z endometriozy, zapalnych stanów miednicy mniejszej, zapalenia uchyłków, mięśniaków macicy, a nawet nieswoistych zapaleń jelit i chorób wątroby.
-AFP — może wskazywać na nowotwór pęcherzyka żółciowego;
-LDH — podejrzenie rozrodczaka;
-Inhibina — nowotwór z komórek warstwy ziarnistej;
-beta hcG — nabłoniak kosmówkowy.
-przy podejrzeniu nowotworów przerzutowych — CEA (rak jelita grubego), CA 19-9 (jelita grubego lub trzustki), CA 153 (nowotwór piersi).

Guzy jajnika – leczenie

Leczenie zależy od rodzaju rozpoznanej zmiany. W przypadku guzów o łagodnym charakterze, które nie stwarzają ryzyka przekształcenia się w nowotwór złośliwy, może zostać zlecone leczenie zachowawcze, lub terapię hormonalną. Guzy, które osiągnęły duże rozmiary, powodują dolegliwości bólowe, lub stanowią ryzyko przekształcenia w zmianę złośliwą, mogą wymagać leczenia operacyjnego.

Bibliografia:

1. Zając A. i in. (2011). Guzy przydatków w okresie rozrodczym i po menopauzie. Przegląd Menopauzalny. Vol. 5, s. 386-392.