Rak jądra - objawy, przyczyny, rokowania

Rak jądra stanowi jeden z najczęściej występujących u mężczyzn nowotworów złośliwych. Regularne samobadanie pozwala na wczesne wykrycie nowotworu jądra i skuteczniejsze leczenie. W przypadku raka jądra rozpoznanie na wczesnych etapach choroby daje nawet 100% szans na uzyskanie całkowitego wyleczenia. Co istotne, aż 70% spośród wszystkich zachorowań dotyczy mężczyzn między 20. a 40. rokiem życia. 
Większość (ok. 60% wszystkich zachorowań) stanowią nienasieniaki, natomiast reszta to nowotwory wywodzące się z komórek rozrodczych, czyli nasieniaki. 

• wnętrostwo u noworodka — występuje gdy jedno lub oba jądra nie zeszły po urodzeniu do moszny, co istotne zwiększone ryzyko zachorowania na raka jądra występuje nawet jeśli jądro zeszło prawidłowo do moszny w późniejszym wieku bądź gdy zostało sprowadzone leczeniem; 
• rasa biała u mężczyzn stanowi czynnik ryzyka;
• zespół Klinefeltera — wrodzona, genetyczna choroba dotycząca mężczyzn, w której u mężczyzn na nią cierpiących występuje dodatkowy chromosom X (może występować zarówno we wszystkich komórkach jak i dotyczyć tylko jednej komórki);
• hipogonadyzm;
• obciążony wywiad rodzinny — występowanie raka jądra u krewnych pierwszego stopnia. 

• Pierwszym objawem zgłaszanym przez pacjentów z rakiem jądra jest najczęściej powiększenie i zaczerwienienie moszny z towarzyszącym mu uczuciem ciężkości, najczęściej powiększenie jest niebolesne, a skóra na mosznie jest nierównomierna;
• wodniak jądra;
• powiększone węzły chłonne; 
• bóle brzucha;
• kaszel i duszności;
• bóle kostno-stawowe;
• czasem również ginekomastia, która może dotyczyć nawet 10% przypadków.

Należy jednak pamiętać, że objawy te występują rzadziej i najczęściej zwiastują bardziej zaawansowaną postać choroby. Objawy zapalenia czy bolesność dotyczą zaledwie co 4 chorego. Dlatego tak ważne jest regularne samobadanie i kontrola lekarska w przypadku każdego powiększenia, zaczerwienienia czy obrzęku moszny bądź gdy w samobadaniu wyczuje się obecność guza. 

• Markery nowotworowe raka jądra — podjednostka beta ludzkiej gona-dotropiny (beta-HCG) i LDH dehydrogenaza kwasu mlekowego;
• badanie przedmiotowe oraz ocena węzłów chłonnych (również nadobojczykowe);
• USG moszny i USG jamy brzusznej;
• RTG klatki piersiowej;
• tomografia jamy brzusznej;
• czasem również rezonans magnetyczny lub PET-TK jeśli występują wskazania medyczne.

Rokowania w raku jądra są dość pomyślne, jednak jak w przypadku każdej choroby nowotworowej zależą od stopnia zaawansowania choroby. 

W przypadku nasieniaków rokowania są bardziej przychylne — jeśli nie występują przerzuty odległe w narządach innych niż płuca, wskaźnik 5-letnich przeżyć to ok. 90%, w przypadku przerzutów w odległych narządach zaś ok. 75%. 

Standardem w przypadku rozpoznania guza w jądrze oprócz badania fizykalnego, jest badanie markerów nowotworowych oraz usunięcie jądra, w którym znajduje się zmiana (orchidektomia). W przypadku pomyślnych rokowań i przewidywanego długiego czasu przeżycia szczególnie istotne jest takie postępowanie, które pozwoli zminimalizować ryzyko wystąpienia zarówno wczesnych jak i późnych powikłań leczenia. 
Stopień zaawansowania i rodzaj nowotworu determinuje dalsze postępowanie — obserwację bądź leczenie uzupełniające z wykorzystaniem chemioterapii, radioterapii lub usunięcia zajętych węzłów chłonnych w jamie brzusznej. 
Najczęściej stosuje się chemioterapię w schemacie BEP — z bleomycyną, etopozydem, cisplatyną, połączona z interwencją chirurgiczną, mającą na celu usunięcie resztek zmian nowotworowych. 
W przypadku pacjentów obarczonych niekorzystnymi czynnikami rokowniczymi (m.in. w przypadku guzów zarodkowych) już w pierwszym rzucie leczenia stosuje się schematy mające na celu zwiększenie intensywności chemioterapii (C-BOP/BEP; POMB/ACE; BOMP/EPI). 
Mimo że chemioterapia rzadko powoduje trwałą bezpłodność, lekarze informują pacjentów o możliwości zamrożenia nasienia. 

1. http://www.onkologia.zalecenia.med.pl/pdf/zalecenia_PTOK_tom1_07_Nowotwory_ukladu_moczowo-plciowego_20130301.pdf 
2. Sugajska A, Dudkiewicz M, Szmit M, Jankowski R, Ciesak R, Wołyniec M, Feruś K, Bąk K, Kotlińska J, Wojciechowski P., Almalki MM, Bawazir BA, Wroński K,
3. Osowiecka K, Rucińska M. Testicular cancer risk incidence in young men. NOWOTWORY J Oncol 2020; 70: 230–235.
4. Świątoniowski G., Brużewicz Sz. (2007). Źle rokujący rak jądra — czy tylko BEP? Współczesna Onkologia. Vol. 11, Nr 5, s. 263-266. 
5. Pietraszek A. i in. (2015). Zapotrzebowanie na edukację z zakresu profilaktyki nowotworu jądra w grupie młodych mężczyzn — badania wstępne. Journal od Education, Health and Sport. Vol. 5, Nr 7, s. 521-532.