Nowotwory układu nerwowego i mózgu - przyczyny, rodzaje, diagnostyka

Nowotworzenie, czyli kancerogeneza to zwykle proces trwający latami, który składa się z trzech etapów: inicjacji, promocji i progresji. Ogólna klasyfikacja nowotworów wyróżnia nowotwory łagodne, złośliwe, miejscowo złośliwe, nabłonkowe i nienabłonkowe. Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego i mózgu dzieli się, biorąc pod uwagę ich lokalizację, typ histologiczny oraz stopień złośliwości. Wyróżnia się nowotwory wewnątrzczaszkowe: wewnątrzpochodne (guzy pierwotne) oraz zewnątrzpochodne (wtórne). Guzy wtórne to przerzuty nowotworowe z innych narządów ciała np. piersi, płuc lub nerek. Nowotwory nerwów obwodowych i autonomicznego układu mogą występować w różnych częściach ciała człowieka.  

Glejaki to pierwotne nowotwory mózgu, które składają się z komórek glejowych, stanowiących zrąb dla komórek nerwowych mózgu. W zależności od stadium zaawansowania wyróżnia się 4 rodzaje złośliwości, natomiast ze względu na budowę histologiczną 3 typy. Glejaki diagnozuje się częściej u mężczyzn niż u kobiet, średnio w wieku 53 lat.

W ciągu ostatnich lat obserwuje się wzrost zachorowań na nowotwory. Według statystyk Krajowego Rejestru Nowotworów rocznie na nowotwory układu nerwowego choruje około 2900 Polaków, co stanowi około 2% zachorowań na nowotwory. Najczęściej występują u osób między 50 a 64 rokiem życia. Większość przypadków spowodowana jest działaniem zewnętrznych czynników środowiskowych, ale wpływ mają również predyspozycje genetyczne. Przyczyny nowotworów mózgu nie są obecnie znane. Niemniej większe prawdopodobieństwo ich wystąpienia obserwuje się:

• u osób z niedoborami immunologicznymi, w chorobach genetycznych np. nerwiakowłókniakowatości typu I i II, stwardnieniu guzowatym czy zespole Li-Fraumeni, zespole von Hippla-Lindaua,
• u osób narażonych na takie czynniki środowiskowe jak promieniowanie jonizujące, pole elektromagnetyczne, pestycydy, herbicydy i nitrozaminy,
• u rolników i pracowników przemysłu np. elektrycznego,
• po przebytych urazach głowy i mózgu,
• u zakażonych HIV,
• po zakażeniu wirusem Epstein-Barra.  

Objawy nowotworów mózgu i układu nerwowego w dużej mierze zależą od ich lokalizacji i charakteru. Często są to symptomy bólowe i neurologiczne. Jeśli guz uciska mózg, to wzrasta ciśnienie wewnątrzczaszkowe co prowadzi do bólów głowy, wymiotów oraz zaburzeń widzenia i świadomości, natomiast guzy uciskające rdzeń kręgowy mogą powodować parestezje i zaburzenia czucia.

• wywiadu,
• badania klinicznego,
• diagnostyki obrazowej (rezonansu magnetycznego (MRI) oraz tomografii komputerowej (TK)),
• badania biochemicznego,
• badania histopatologicznego.

Nie ma skutecznych sposobów, gwarantujących, że nowotwór się nie pojawi. Jednak pewne działania pozwalają zmniejszyć ryzyko. Zalicza się do nich unikanie używek (alkoholu, palenia tytoniu), długotrwałych ekspozycji na promieniowanie słoneczne, innych czynników rakotwórczych. Ważna jest również odpowiednia dieta. Przeczytaj, co warto jeść aby obniżyć ryzyko raka. 

Powiązane artykuły:

1. Pouchieu C., Baldi I., Gruber A., Berteaud E., Carles C., Loiseau H., Descriptive epidemiology and risk factors of primary central nervous system tumors: Current knowledge. Revue Neurologique 2016;171(1):46-55.
2. http://onkologia.org.pl/ [dostęp online: 14.07.2021]