Badanie markerów nowotworowych - kiedy warto je wykonać?
Z artykułu dowiesz się:
- Co to jest marker nowotworowy?
- Kiedy warto wykonać badanie markerów nowotworowych?
- Rodzaje markerów nowotworowych
- Jak przygotować się do badania?
Sprawdź też:
Data publikacji: 2021-09-10
Data aktualizacji: 2025-07-25
Co to jest marker nowotworowy?
Liczba zachorowań na nowotwory w Polsce rośnie z roku na rok. Diagnostyka i skuteczne leczenie chorób nowotworowych stanowi wyzwanie dla medycyny. W diagnostyce nowotworu stosuje się szereg różnych badań, w tym morfologiczne, obrazowe, molekularne, biochemiczne i cytogenetyczne. Wczesne wykrycie choroby znacząco zwiększa szanse na wyzdrowienie lub dłuższy czas życia. Pomagają w tym tzw. markery nowotworowe (biochemiczne). Są to wielkocząsteczkowe substancje (zazwyczaj białka) obecne w moczu, krwi i innych płynach ustrojowych, warianty genów, które powstały w procesie mutacji lub cząsteczki wiążące się z powierzchnią komórek rakowych. Stanowią biochemiczny wskaźnik obecności guza w organizmie. Przyjmuje się, że dobry marker nowotworowy powinien być czuły, swoisty i wiarygodny.
Kiedy warto wykonać badanie markerów nowotworowych?
Markery nowotworowe oznacza się w celu oceny stopnia zaawansowania choroby nowotworowej, skuteczności leczenia oraz aby wykryć lub wykluczyć proces nowotworowy w organizmie. Polecane są szczególnie osobom, u których w rodzinie występowały nowotwory, mają predyspozycje genetyczne w kierunku nowotworów lub podejrzewają u siebie nowotwór. U osób, które nie mają żadnych objawów, markery mogą być wykorzystywane w profilaktyce nowotworów jako badania przesiewowe. Natomiast u chorych mogą być przydatne w różnicowaniu nowotworów łagodnych i złośliwych, określeniu rokowania i sposobu leczenia, a u osób, które przeszły chorobę mogą wykryć jej nawrót. Stężenie danego markera może wskazywać na stadium choroby.
Rodzaje markerów nowotworowych
Najczęściej oznacza się następujące markery nowotworowe:
- CA-125 - marker raka jajnika, wartości wykraczające poza normę obserwuje się nie tylko przy nowotworach, ale także w zapaleniu jajnika, trzustki lub wątroby oraz w trakcie miesiączki i ciąży,
- HE4 - marker raka jajnika,
- CA 15-3 - marker raka piersi,
- CA 19-9 - marker raka trzustki, podwyższone stężenie może wskazywać również na inne nowotwory przewodu pokarmowego,
- CEA - jest to antygen karcinoembrionalny będący markerem raka jelita grubego lub wątroby, trzustki, tarczycy, płuc i piersi,
- PSA - swoisty antygen sterczowy, będący markerem raka gruczołu krokowego (prostaty),
- AFP - marker nowotworów złośliwych jądra, raka wątrobowokomórkowego, trzustki, żołądka lub jelit,
- Beta-HCG ‒ ludzka gonadotropina kosmówkowa. Jej podwyższone stężenie obserwuje się m.in. przy nowotworach jąder i jajników,
- Test ROMA (Ca125+HE4+ROMA) - wykorzystuje specjalny algorytm oceniający ryzyko raka jajnika u kobiet.
Jak przygotować się do badania?
Markery nowotworowe najczęściej oznaczane są z pobranej próbki krwi. Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać, nie jest wymagane bycie na czczo. Wyniki badań markerów nowotworowych powinny zostać zinterpretowane przez odpowiedniego lekarza, ponieważ nie zawsze podwyższone stężenie markerów może świadczyć o raku. Markery nowotworowe nie są również podstawowym badaniem diagnozującym nowotwór.
Bibliografia:
- Białas P. i Jankowska A., Biochemiczne markery nowotworowe raka piersi i jajnika. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 2015;2(43):115-120.
- Duffy M.J. i wsp., Validation of New Cancer Biomarkers: A Position Statement from the European Group on Tumor Markers. Clinical Chemistry 2015; 61(6):809–820.
- Nagpal M., Singh S., Singh P., Chauhan P, Zaidi M.A., Tumor markers: A diagnostic tool. National Journal of Maxillofac Surgery 2016;7(1):17-20.
Autor merytoryczny: Mgr Monika Ostasz, Dietetyk
To badanie będzie pomocne:
Markery nowotworowe u kobiet
Cena w placówce
239.00 zł
Cena online:
180.00 zł
Technologia badania:Test ELISA
Czas oczekiwania na wynik:20 dni roboczych
Ważność kodu:
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
Dostępne testy
To badanie będzie pomocne:
Markery nowotworowe u mężczyzn
Cena w placówce
229.00 zł
Cena online:
133.50 zł
Technologia badania:Test ELISA
Czas oczekiwania na wynik:20 dni roboczych
Ważność kodu:
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
To badanie będzie pomocne:
Test ROMA (Ca125+HE4+ROMA)
Cena w placówce
169.00 zł
Cena online:
155.00 zł
Technologia badania:Algorytm ROMA
Czas oczekiwania na wynik:do 4 dni roboczych
Ważność kodu:
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
To badanie będzie pomocne:
PSA całkowity – marker raka prostaty
Cena w placówce
52.00 zł
Cena online:
30.50 zł
Technologia badania:Test ELISA
Czas oczekiwania na wynik:do 4 dni roboczych
Ważność kodu:
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
To badanie będzie pomocne:
PSA panel (PSA, FPSA, wskaźnik fPSA/PSA)
Cena w placówce
120.00 zł
Cena online:
60.00 zł
Technologia badania:Metoda ilościowa
Czas oczekiwania na wynik:do 4 dni roboczych
Ważność kodu:
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
To badanie będzie pomocne:
CEA – marker raka jelita grubego i innych nowotworów
Cena w placówce
62.00 zł
Cena online:
30.50 zł
Technologia badania:Test ELISA
Czas oczekiwania na wynik:do 4 dni roboczych
Ważność kodu:
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
To badanie będzie pomocne:
CA 125 – marker raka jajnika
Cena w placówce
62.90 zł
Cena online:
36.00 zł
Technologia badania:Test ELISA
Czas oczekiwania na wynik:do 4 dni roboczych
Ważność kodu:
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
To badanie będzie pomocne:
CA 15-3 - marker raka piersi
Cena w placówce
62.90 zł
Cena online:
36.00 zł
Technologia badania:Test ELISA
Czas oczekiwania na wynik:do 4 dni roboczych
Ważność kodu:
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
To badanie będzie pomocne:
CA 19-9 - marker raka trzustki
Cena w placówce
62.90 zł
Cena online:
36.00 zł
Technologia badania:Test ELISA
Czas oczekiwania na wynik:do 4 dni roboczych
Ważność kodu:
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
To badanie będzie pomocne:
HE4 - marker raka jajnika
Cena w placówce
115.00 zł
Cena online:
77.50 zł
Technologia badania:Test ELISA
Czas oczekiwania na wynik:do 4 dni roboczych
Ważność kodu:
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce
