Bruksizm u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest bruksizm?

Bruksizm jest to nawykowe, niekontrolowane zaciskanie zębów lub zgrzytanie zębami. Odbywa się to w czasie zwarcia nawykowego jak i w czasie artykulacji. Jego nasilenie może być różne – od łagodnych przypadków do poważnych problemów zębów i stawów skroniowo-żuchwowych. Objawy bruksizmu występują głównie w nocy, ale mogą pojawiać się również w dzień. Z problemem bruksizmu zmaga się aż 8% populacji. Częściej występuje w młodym wieku, sięgając nawet do 20%. Rozpowszechnienie bruksizmu zmniejsza się do 3% u osób starszych po 60 r.ż. Bruksizm polega na tym, iż mięśnie żuchwy pracują za mocno i zbyt długo, nawet po skończeniu zaciskania lub zgrzytania zębami. Receptory, które odpowiadają za napięcie mięśni, są nadmiernie pobudzone, co powoduje, że mięśnie stają się zbyt napięte. W czasie zaciskania zębów mięśnie żwacze działają nierównomiernie, co dodatkowo obciąża stawy i zęby. Zaburzenie to może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, warto więc poznać przyczyny, objawy i metody leczenia tego schorzenia.

Przyczyny bruksizmu

Przyczyn bruksizmu może być wiele o to niektóre z nich.

Przyczyny bruksizmu u dzieci:

• Stres;
• zaburzenia snu – bezdech senny;
• ząbkowanie – w okresie wyrzynania się zębów mlecznych dzieci często zaciskają zęby, co może prowadzić do bruksizmu;
• niewłaściwe ułożenie zębów, co może prowadzić ich tarcie.

• Przewlekły stres jest główną przyczyną występowania bruksizmu u osób dorosłych;
• zaburzenia snu – bezdech senny, chrapanie;
• czynniki genetyczne (predyspozycje rodzinne);
• niektóre leki i substancje psychoaktywne mogą nasilać objawy bruksizmu;
• nieprawidłowy rozwój jamy ustnej, wady zgryzu zwłaszcza zgryz przewieszony, dysfunkcje skroniowo-żuchwowe.

Objawy bruksizmu

Główne objawy bruksizmu obejmują:

• Zgrzytanie zębów, szczególnie w nocy (słyszane przez partnera lub rodziców w przypadku dzieci);
• ból i napięcie w szczęce;
• bóle głowy, które występują głównie rano;
• nadwrażliwość zębów na zimne ciepłe i słodkie pokarmy;
• ścieranie się szkliwa;
• bóle uszu;
• nadgryzienia języka i wewnętrznej strony policzków;
• przerost mięśni żucia;
• przeskakiwanie i blokowanie stawu skroniowo-żuchwowego;
• ból zębów;
• ból w okolicy skroniowej;
• chrapanie;
• do objawów klinicznych bruksizmu należą zmiany w obrębie powierzchni żujących i brzegów siecznych zębów pod postacią nieprawidłowego, nadmiernego ich starcia prowadzącego do obniżania wysokości koron zębów i powstania widocznych nierówności;
• w wyniku bruksizmu dochodzi do złamań zębów, a także do uszkodzeń uzupełnień protetycznych;
• aż u 86% chorych, konsekwencjami bruksizmu są dolegliwości bólowe, zlokalizowane w obrębie twarzy, mięśni żwaczy, a także szyi, pleców, gardła, ramion;
• szumy uszne zgłasza 65% pacjentów;
• u 50% pacjentów opisywano obniżenie libido;
• a u 38% pacjentów występują zaburzenia seksualne;
• nadmierna senność w ciągu dnia.

Diagnostyka bruksizmu

• Na przeprowadzeniu dokładnego wywiadu medycznego przez lekarza stomatologa;
• badaniu stomatologicznym weryfikującym stan uzębienia, uszkodzenia zgryzu, starcia szkliwa;
• polisonografii – czyli badaniu, które monitoruje funkcję organizmu podczas snu.
  Polisomnografia jest kluczowym narzędziem w diagnostyce zaburzeń snu, umożliwiającym dokładną ocenę problemów związanych ze snem i ich skuteczne leczenie;
• niezwykle istotna jest również ocena psychologiczna, ponieważ stres i stany lękowe są częstą przyczyną bruksizmu. Ocena psychologiczna może pomóc w identyfikacji czynników psychicznych przyczyniających się do tego zaburzenia.

Bruksizm a owsica u dzieci

Wpływ centralnego układu nerwowego na powstawanie bruksizmu

Badania wskazują na zaangażowanie struktur korowych i podkorowych mózgu w regulację bruksizmu. Zmiany w aktywności fal mózgowych, takie jak wzrost aktywności fal alfa przed epizodami bruksizmu, sugerują udział centralnego układu nerwowego w tym zaburzeniu.

Parasomnie i zaburzenia snu

Czynniki psychiczny a bruksizm

Leczenie bruksizmu

Leczenie bruksizmu obejmuje zazwyczaj:

• Terapię stomatologiczną;
• w leczeniu bruksizmu mogą być stosowane: szyny relaksacyjne (są to spersonalizowane pod konkretną osobę nakładki na zęby, które mają na celu zmniejszenie napięcia mięśni podczas żucia, oraz chronią zęby przed ścieraniem).;
• korekcja wady zgryzu (leczenie ortodontyczne);
• leczenie protetyczne — naprawa lub wymiana uszkodzonych zębów;
• techniki relaksacyjne;
• wsparcie psychologiczne;
• ćwiczenia oddechowe;
• redukcja stresu;
• biofeedback — metoda polegająca na nauce kontrolowania napięcia mięśniowego poprzez monitorowanie ich aktywności;
  odpowiednia higiena snu;
• terapia punktów spustowych mięśni żucia, twarzy wykonywana technikami inhibicji, Jonesa, suchego igłowania;
• fizjoterapia stosowana w celu rozluźnieniu mięśni twarzy i szczęki;
• leczenie toksyną botulinową: W niektórych przypadkach botoks może być stosowany w celu osłabienia mięśni żwaczy i złagodzenia skutków bruksizmu;
• w ciężkich przypadkach lekarz może zalecić farmakoterapię zwiększającą relaksację mięśni.

Czy bruksizm zmienia wygląd twarzy?

Bruksizm może wpłynąć na wygląd twarzy poprzez:

• Przerost mięśni twarzy spowodowany nadmiernym zaciskaniem szczęki co sprawia, że dolna część twarzy może stać się bardziej kwadratowa lub masywna;
• zmianę konturów twarzy i zniekształcenia proporcji twarzy;
• zmniejszenie wysokości zgryzu przez nadmierne ścieranie zębów;
• zmarszczki mimiczne szczególnie wokół ust i czoła, spowodowane przewlekłym napięciem twarzy;
• asymetrię twarzy, może dojść do asymetrii spowodowanej różnicą w napięciu mięśni.

Powikłania bruksizmu

• Uszkodzenia zębów;
• ścierania się szkliwa;
• dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych;
• bóle szyi;
• przewlekłych bólów głowy;
• problemów ze snem.

Profilaktyka bruksizmu

• Regularnym monitorowaniu stanu uzębienia u lekarza stomatologa;
• dbaniu o zdrowy tryb życia;
• unikaniu sytuacji stresowych;
• dbaniu o odpowiednią jakość snu;
• stosowaniu technik oddechowych i relaksacyjnych.

Autor merytoryczny: Karolina Pasterz, specjalista portalu Zdrowegeny.pl