Badania DNA na ojcostwo

Jak pobierane są próbki do badania DNA na ojcostwo?

Badania DNA na ojcostwo faktycznie zaczynają się od pobrania materiału genetycznego od osób badanych - dziecka i mężczyzny (domniemanego ojca). W niektórych sytuacjach pobiera się także materiał porównawczy od biologicznej matki dziecka. Możliwe jest wykorzystanie się kilku standardowych metod uzyskiwania DNA.

Najczęstszą metodą jest wykonanie wymazu z wewnętrznej strony policzka. W tym celu używa się wymazówki. Pobranie wymazu jest możliwe zarówno w punkcie pobrań, jak i we własnym domu. Zaleca się, aby przygotować się poprzez dwugodzinną przerwę w jedzeniu, piciu, paleniu oraz myciu zębów. Sam wymaz polega na pocieraniu wymazówką po wewnętrznych stronach obu policzków, a następnie odpowiednim jej zapakowaniu. Na wymazówce pozostają komórki błony śluzowej, z których jest możliwe pozyskanie DNA.

Kolejny sposób polega na pobraniu próbki krwi. Pobranie powinno być wykonane w punkcie pobrań przez osoby do tego uprawnione. W przeciwieństwie do częstych badań krwi, takich jak morfologia, nie ma potrzeby być na czczo ani przygotowywać się w inny sposób do badania DNA na ojcostwo. Aby jednak ułatwić oddawanie krwi, warto wcześniej dobrze się nawodnić.

Najmniej inwazyjną metodą i często wykorzystywaną w anonimowych badaniach DNA na ojcostwo jest pozyskiwanie materiału genetycznego z mikrośladów. Mikrośladami nazywane są niewielkie fragmenty organizmu badanej osoby, takie jak naskórek, ślady krwi, ślina, paznokcie, cebulki włosów, nasienie. Aby pozyskać mikroślady, należy przesłać do laboratorium przedmioty, które miały styczność z badaną osobą. Mogą to być szczoteczki do zębów, chusteczki higieniczne, lizaki, gumy do żucia, niedopałki papierosów, zużyte prezerwatywy, niewyprana bielizna, maskotka, pieluchy, smoczki, szczotki do włosów itp.

Są sposoby, aby badania DNA na ojcostwo wykonać po śmierci domniemanego ojca. W tej sytuacji można wykorzystać mikroślady lub próbki pobrane bezpośrednio ze zwłok. Ta druga metoda wymaga wykonania ekshumacji, co jest możliwe jedynie za zgodą sądu w uzasadnionych przypadkach. Nie zawsze jednak te dwie formy pobrania są dostępne. Wówczas może być konieczne wykonanie badania DNA na pokrewieństwo z żyjącymi osobami, które były blisko spokrewnione z domniemanym ojcem. Najlepiej jeżeli są to jego rodzice lub rodzeństwo. Dla zwiększenia wiarygodności testu może wystąpić potrzeba zaangażowania znacznej grupy osób do badania.

Występuje również sposobność ustalenia ojcostwa jeszcze przed narodzeniem dziecka. Materiał genetyczny płodu pobiera się od matki dwiema dostępnymi metodami. Pierwsza jest możliwa już od 10 tygodnia ciąży. We krwi matki krąży wolne DNA jej oraz płodu, a od tego momentu jest to ilość wystarczająca do przeprowadzenia badania DNA na ojcostwo. Drugi sposób polega na pobraniu DNA płodu bezpośrednio z płynu owodniowego. Jest to jednak dostępne po zakończeniu 14 lub 15 tygodnia ciąży w ramach amniopunkcji, czyli pobrania płynu poprzez nakłucie powłok brzusznych kobiety. W przeciwieństwie do zwykłego pobrania krwi amniopunkcja jest badaniem diagnostycznym o znacznej inwazyjności i niesie za sobą ryzyko powikłań, które mogą prowadzić do poronienia. Z tego powodu pobranie DNA z wód płodowych jest możliwe jedynie, gdy współistnieją istotne wskazania medyczne do przeprowadzenia amniopunkcji.

Jaki jest przebieg badania DNA na ojcostwo w laboratorium?

Niezależnie od sposobu zebrania próbek są one przekazywane do laboratorium specjalizującego się w diagnostyce genetycznej. Pierwszym krokiem jest izolacja DNA osób badanych z dostarczonych próbek. W ten sposób uzyskuje się niewielkie ilości łańcuchów DNA, dlatego konieczne jest ich powielenie. W tym celu wykorzystuje się reakcję łańcuchową polimerazy (tzw. PCR), dzięki której uzyskuje się setki tysięcy lub nawet miliony kopii łańcucha DNA. Następnie należy ustalić kolejność par zasad w łańcuchu. Do tego wykorzystuje się specjalną aparaturę badawczą, czyli sekwenatory DNA. Dzięki ich zastosowaniu możliwe jest wykrycie konkretnych odcinków DNA, które stanowią specyficzne markery genetyczne. Zestaw takich markerów tworzy profil genetyczny badanej osoby i jest on całkowicie dla niej indywidualny - wyjątek stanowią jedynie bliźnięta jednojajowe. W przypadku osób ze sobą spokrewnionych profile genetyczne będą w różnym stopniu do siebie zbliżone. W ramach badania DNA na ojcostwo wykonywana jest analiza 16, 22 lub 24 markerów genetycznych. Większa liczba badanych fragmentów DNA przyczynia się do zwiększenia wiarygodności testu, szczególnie w sytuacji, gdy w analizie nie bierze się pod uwagę DNA matki dziecka. Każdy marker oznacza się dwiema liczbami, które określają dziedziczenie po każdym z biologicznych rodziców. Wynik porównania markerów w profilu genetycznym dziecka i domniemanego ojca jest analizowany statystycznie za pomocą specjalistycznego oprogramowania komputerowego, aby określić procentowe prawdopodobieństwo, że dany mężczyzna jest biologicznym ojcem dziecka. Różnice w zakresie czterech markerów genetycznych zaprzeczają ojcostwu ze stuprocentową pewnością. Gdy jedna liczba w każdym markerze jest taka sama u obu badanych osób, jest to informacja o potwierdzeniu ojcostwa w 99,999%. Ze względu na teoretyczne prawdopodobieństwo istnienia dwóch niespokrewnionych osób o identycznym profilu genetycznym, nie można mówić o 100% pewności. Taka sytuacja jednak ma nikłe szanse pojawienia się.

Badania DNA na ojcostwo można wykonać prywatnie

W pierwszej kolejności warto zlecić badania DNA na ojcostwo prywatnie. Można tego dokonać poprzez badanie prywatne w celach sądowych, które powinno być zgodne z wymogami opisanymi poniżej przy zleceniu sądowym, a także bez zachowania procedur jako badanie jawne lub anonimowe. Samodzielne wykonanie testu bez angażowania sądu można wykonać szybko i bez zbędnych komplikacji. Unika się w ten sposób niepotrzebnego stresu i wszczynania napięć pomiędzy członkami rodziny. Prywatnie zlecone badanie może stanowić dowód wstępny przy wnioskowaniu o wszczęcie postępowania.

Test genetyczny na ojcostwo

Jeżeli masz wątpliwości co do swojego biologicznego ojcostwa lub podejrzewasz, że możesz być biologicznym ojcem dziecka wykonaj proste genetyczne badanie ojcostwa. Pozwala ono na stuprocentowe wykluczenie ojcostwa lub potwierdzenie go z pewnością powyżej 99,9999%.

Dostępne badania ojcostwa to:

Badanie ojcostwa ➜ realizacja wysyłkowa (wymaz + mikroślad)

Badanie ojcostwa ➜ realizacja wysyłkowa (wymaz + wymaz)

Badanie ojcostwa ➜ realizacja wysyłkowa (mikroślad + mikroślad)

Badanie ojcostwa ➜ realizacja w punkcie pobrań (wymaz + wymaz)

Dowiedz się więcej

Prywatne badania DNA na ojcostwo zamawia się w formie online. Wybiera się jedną z kombinacji pobrania materiału do analizy w zależności od własnej wygody. Zazwyczaj stosuje się pobranie dwóch wymazów, dwóch mikrośladów lub wymazu od mężczyzny i mikrośladu od dziecka. Wymazy i mikroślady wykonuje się we własnym zakresie i przesyła do wyznaczonego laboratorium diagnostycznego. W badaniu anonimowym próbki oznaczane są jako “domniemany ojciec” oraz “dziecko”. W ciągu 5-7 dni roboczych od otrzymania przez laboratorium próbek osoba zlecająca otrzymuje wynik badania w wersji elektronicznej online lub papierowej w punkcie pobrań (w przypadku realizacji w punkcie).

Sądowe badania DNA na ojcostwo - kiedy są możliwe?

Badania DNA na ojcostwo mogą zostać zlecone przez sąd w przypadku rozpraw dotyczących zaprzeczenia ojcostwa, ustalenia alimentów lub w sprawach spadkowych, jeżeli występuje podejrzenie, że domniemany ojciec nie jest ojcem biologicznym dziecka, a może nim być inny mężczyzna. Ustalenie ojcostwa jest dalszym krokiem po otrzymaniu dowodów w postaci zeznań lub wcześniej okazanego we wniosku wyniku prywatnego badania na ojcostwo, które wykazuje niezgodność profili genetycznych. Na podstawie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego prawo wskazuje, że domniemanym ojcem dziecka jest małżonek matki lub mężczyzna, z którym matka się rozwiodła w ciągu 300 dni przed narodzinami dziecka. W innych sytuacjach, np. gdy rodzice nie są w związku małżeńskim, konieczne jest uznanie ojcostwa przez mężczyznę. Uznanie bądź zaprzeczenie ojcostwa wiążą się z wszelkimi prawami pomiędzy mężczyzną a dzieckiem i jego matką. Dotyczy to możliwości nadania własnego nazwiska dziecku, władzy rodzicielskiej, praw alimentacyjnych i dziedziczenia, a także obowiązku finansowego wsparcia kobiety jeszcze w czasie ciąży i w okresie okołoporodowym.

Ustalenie ojcostwa na drodze sądowej odbywa się na wniosek:

• domniemanego ojca dziecka w 6 miesięcy od uzyskania przez niego informacji o narodzinach dziecka,
• matki dziecka w 6 miesięcy od narodzin dziecka,
• dziecka w 3 lata od uzyskania pełnoletności,
• prokuratora bezterminowo.

Ustalenie ojcostwa jest jedynie niemożliwe w przypadku śmierci dziecka oraz jeżeli mężczyzna wyraził zgodę na poczęcie dziecka w wyniku zabiegu medycznego.

Badania DNA na ojcostwo zlecone przez sąd należy wykonać z zachowaniem odpowiednich procedur. W wyznaczonej placówce medycznej wskazana osoba pobiera wymaz w obecności dwóch bezstronnych świadków. Analizie podlega materiał pochodzący od dziecka, matki i domniemanego ojca. Z przebiegu pobrania próbek należy spisać protokół. Materiał genetyczny jest analizowany w laboratorium genetyki sądowej, a ostateczna ekspertyza powinna posiadać podpis biegłego sądowego z zakresu genetyki. Zachowanie wszystkich procedur pozwala na uznanie wyniku przez sąd jako pełnoprawnego dowodu w sprawie.

Aktualizacja: 2018-12-02