Probiotyk, prebiotyk a synbiotyk - czym się różnią?

W ostatnich latach większą uwagę zaczęto przykładać do składu mikroflory jelitowej oraz jej wpływu na funkcjonowanie organizmu człowieka i powiązanie z niektórymi jednostkami chorobowymi. Szybki i stresujący tryb życia, przetworzona żywność to niektóre z czynników mogących przyczyniać się do zaburzeń mikrobioty. Poza dietą przywrócenie lub utrzymanie równowagi mikroflory wspomagają prebiotyki, probiotyki i synbiotyki. Czym właściwie one są?  

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) probiotyk to żywe mikroorganizmy, mające korzystny wpływ na organizm żywiciela i jego zdrowie. Nazwa probiotyk pochodzi z języka greckiego: “pro bios” oznacza “dla życia”. Powszechnie stosuje się wiele różnych szczepów o korzystnym działaniu. Najczęściej są to gatunki Lactobacillus, Bifidobacterium oraz Saccharomyces. Probiotyki modulują równowagę bakteryjną przewodu pokarmowego, zapewniając sprawne funkcjonowanie środowiska jelitowego.

Prebiotyki są to niestrawne składniki, wpływające na zmiany w składzie lub aktywności mikroflory jelitowej przewodu pokarmowego i przynoszące korzyści zdrowotne gospodarzowi. Prebiotyki przechodzą w niezmienionym stanie przez układ pokarmowy człowieka, ponieważ enzymy żołądkowe na nie nie oddziałują. W jelicie grubym ulegają fermentacji.

●     Fruktooligosacharydy (FOS),

●     Galaktooligosacharydy (GOS),

●     Ksylooligosacharydy (XOS),

●     Beta-glukan,

●     Inulina,

●     Laktitol,

●     Laktuloza,

●     Fruktany.

Według Międzynarodowego Towarzystwa Naukowego Probiotyków i Prebiotyków (ISAPP) synbiotykiem nazywamy preparaty zawierające żywe mikroorganizmy i substraty selektywnie wykorzystywane przez mikroorganizmy żywiciela, które zapewniają korzyści zdrowotne gospodarzowi. Są to składniki żywności lub suplementy diety mające w swoim składzie probiotyk i prebiotyk:

Probiotyk + prebiotyk = synbiotyk 

Synbiotyki stosuje się najczęściej w celu lepszego działania terapeutycznego, poprzez równoczesne dostarczenie do organizmu szczepów probiotycznych oraz prebiotyku.  

Skład mikrobioty różni się w poszczególnych etapach życia. U dzieci urodzonych poprzez poród naturalny zaobserwowano w ciągu pierwszych lat życia inny skład mikroflory jelitowej niż u tych, które przyszły na świat poprzez cesarskie cięcie. Mikroflora jelitowa pełni znaczącą rolę w metabolizmie składników odżywczych oraz syntezie niektórych witamin m.in. B12. Sprawdź, jakie ma znaczenie dla zdrowia flora bakteryjna jelit. Dysbioza mikroflory jelitowej, czyli zaburzenie prawidłowego funkcjonowania jelit, ma związek z występowaniem wielu chorób. Przewlekły stan zapalny jelit może prowadzić do rozwoju innych chorób, takich jak np. stany zapalne wątroby,  cukrzyca typu 2 czy rak jelita grubego.

Antybiotykoterapia powszechnie stosowana w Polsce i na świecie, niekorzystnie wpływa na mikrobiotę jelitową, dlatego lekarze zalecają, aby podczas jej trwania przyjmować preparaty zawierające szczepy probiotyczne.  

Korzyści zdrowotne wynikające z przyjmowania probiotyków, prebiotyków i synbiotyków są tematem wielu badań. Wykazano wiele pozytywnych efektów zarówno u osób zdrowych, jak i zmagających się z różnymi jednostkami chorobowymi.

1. Carlson J.L., Erickson J.M., Lloyd B.B., Slavin J.L., Health Effects and Sources of Prebiotic Dietary Fiber, Current Developments in Nutrition 2018, 2(3).
2. Swanson K.S., Gibson G.R., Hutkins R. i wsp., The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of synbiotics. Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology 2020, 17: 687–701.
3. Tsai Y.L., Lin T.L., Chang C.J. i wsp., Probiotics, prebiotics and amelioration of diseases. Journal of Biomedical Science 2019, 26(3).