Bazofile (BASO) podwyższone lub za niskie - jakie mogą być przyczyny?

Bazofile, inaczej granulocyty zasadochłonne (na wynikach morfologii krwi często parametr ten jest przedstawiony jako BASO) to niewielka, ale istotna subpopulacja leukocytów. Mimo że bazofile stanowią zaledwie 1% wszystkich leukocytów, uczestniczą w reakcjach alergicznych, w procesach odporności wrodzonej i odporności nabytej, biorą udział w patogenezie chorób autoimmunologicznych oraz białaczek. Dzięki swej budowie — bazofile składają się z licznych ziarnistości, w których magazynują różne związki chemiczne, mają one zdolność do pełnienia wielu istotnych funkcji układu immunologicznego. Bazofile wydzielają histaminę (sprawdź: Nietolerancja histaminy - czym właściwie jest?), serotoninę, interleukinę IL-4, leukotrieny i siarczan heparyny, które podobnie jak heparyna wykazuje działanie hamujące krzepliwość krwi. 

 
Bazofile w organizmie pochodzą z tej samej komórki co eozynofile — CFU Eo/B, a cytokiną, która odpowiada za ich dojrzewanie oraz różnicowanie, jest interleukina IL-3. 
Gdy w organizmie dochodzi do wstrząsu uczuleniowego, IgE przyłącza się do receptora, który znajduje się na powierzchni bazofila, co prowadzi do aktywacji bazofila i uruchomienia procesu całkowitej lub częściowej degranulacji. 

• Bazofile biorą udział w reakcjach przeciwbakteryjnych i przeciwpasożytniczych;
• test aktywacji bazofili (BAT) jest wykorzystywany do rozpoznawania alergii — testy BAT sprawdzają ekspresję CD63 i CD203c, których ekspresja jest miarą aktywacji bazofili;
• biorą udział w rozwoju astmy — nabłonek oddechowy po kontakcie z alergenem, zaczyna wydzielać interleukiny wywołujące reakcję uczuleniową, bazofile łączą się z tymi interleukinami, a wskutek aktywacji wydzielają mediatory reakcji alergicznej i astmy;
• są aktywne w odpowiedzi na stany zapalne przewodu pokarmowego — np. gdy występują pasożyty jelitowe;
• dzięki receptorom powierzchniowym bazofile mają możliwość wiązania substancji o bakteryjnym pochodzeniu, dzięki czemu w ramach odporności wrodzonej mogą aktywować stan zapalny w odpowiedzi na obecność flagelliny bakterii Gram-ujemnych;
• w ramach odporności nabytej odpowiadają za stymulację powstawania limfocytów Th2;
• podtrzymują proces zapalny w chorobach autoimmunologicznych — m.in. w reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS) i toczniu rumieniowatym układowym (SLE);
• występują w białaczkach bazofilowych i w zaostrzeniu szpikowej białaczki.

• ostra i przewlekła białaczka bazofilowa;
• białaczka szpikowa;
• początkowe etapy młodzieńczego reumatoidalnego zapalenia stawów; 
• choroby atopowe — zaostrzenia astmy;
• małopłytkowość samoistna (zobacz rownież: Płytki krwi (trombocyty) niskie lub podwyższone - co to oznacza?;
• stany zapalne przewodu pokarmowego;
• niedoczynność tarczycy;
• choroba Leśniewskiego-Crohna;
• chłoniak Hodgkina;
• cukrzyca;
• gruźlica. 

• przewlekła farmakoterapia glikokortykosteroidami, wybranymi antydepresantami oraz terapia hormonalna;
• skutek leczenia chemioterapeutycznego i radioterapii w przebiegu nowotworów;
• zapalenie płuc;
• ostra gorączka reumatoidalna. 

Należy mieć na uwadze, że na ilość bazofili wpływają różne czynniki osobnicze takie jak choćby wiek, płeć, ogólny stan zdrowia czy przebyte choroby. Jednorazowe odchylenie w wyniku granulocytów zasadochłonnych, szczególnie jeśli odchylenie jest nieznaczne, nie towarzyszą mu żadne dolegliwości, a inne parametry mieszczą się w normie, nie musi zawsze stanowić powodu do niepokoju.
Za jednorazowe, nieznaczne odchylenia może bowiem odpowiadać silny stres czy niedawno przebyte infekcje. Norma bazofili u dziecka i u dorosłych jest zbliżona i wynosi od 0 do 300 bazofili na mikrolitr krwi lub 0-1% wszystkich białych krwinek, przy czym u noworodka poziom do 2.5% uznaje się za normę (w ciągu kilku dni od urodzenia poziom ten spada do normy ogólnej). 

1. Szlęzak-Kopeć J. (2016). Rola granulocytów zasadochłonnych (bazofilii) w świetle badań z ostatnich lat. Journal of Transfusion Medicine. Vol. 9, Nr 2, s. 45-53. 
2. Barg W. Test wiązania aneksyny-V jako marker aktywacji bazofila indukowanej swoistymi alergenami, Wrocław 2015, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, 156 p., ([Rozprawy Habilitacyjne Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu], no. 2/2015), ISBN 978-83-7055-471-2
3. Niwińska A., Parużyńska A., Wolańczyk-Mędrala A. (2010). Testy aktywacji bazofila metodą cytometrii przepływowej w diagnostyce alergologicznej. Alergoprofil. Vol. 6, Nr 2, s. 13-17. 
4. Gawryjołek J., Krogulska A. (2020). Zastosowanie testu aktywacji bazofili w diagnostyce i monitorowaniu alergii na pokarm u dzieci. Alergia Astma Immunologia. Vol. 25, Nr 1, s. 28-34.