Bazofile (BASO) - czym są? Podwyższone lub za niskie, przyczyny?

Bazofile, inaczej granulocyty zasadochłonne (na wynikach morfologii krwi często parametr ten jest przedstawiony jako BASO) to niewielka, ale istotna subpopulacja leukocytów. Mimo że bazofile stanowią zaledwie 1% wszystkich leukocytów, uczestniczą w reakcjach alergicznych, w procesach odporności wrodzonej i odporności nabytej, biorą udział w patogenezie chorób autoimmunologicznych oraz białaczek. Dzięki swej budowie — bazofile składają się z licznych ziarnistości, w których magazynują różne związki chemiczne, mają one zdolność do pełnienia wielu istotnych funkcji układu immunologicznego. Bazofile wydzielają histaminę (sprawdź: Nietolerancja histaminy - czym właściwie jest?), serotoninę, interleukinę IL-4, leukotrieny i siarczan heparyny, które podobnie jak heparyna wykazuje działanie hamujące krzepliwość krwi. 

 
Bazofile w organizmie pochodzą z tej samej komórki co eozynofile — CFU Eo/B, a cytokiną, która odpowiada za ich dojrzewanie oraz różnicowanie, jest interleukina IL-3. 
Gdy w organizmie dochodzi do wstrząsu uczuleniowego, IgE przyłącza się do receptora, który znajduje się na powierzchni bazofila, co prowadzi do aktywacji bazofila i uruchomienia procesu całkowitej lub częściowej degranulacji. 

• Bazofile biorą udział w zwalczaniu infekcji pasożytniczych;
• test aktywacji bazofili (BAT) jest wykorzystywany do rozpoznawania alergii — testy BAT sprawdzają ekspresję CD63 i CD203c, których ekspresja jest miarą aktywacji bazofili;
• biorą udział w rozwoju astmy — nabłonek oddechowy po kontakcie z alergenem, zaczyna wydzielać interleukiny wywołujące reakcję uczuleniową, bazofile łączą się z tymi interleukinami, a wskutek aktywacji wydzielają mediatory reakcji alergicznej i astmy;
• są aktywne w odpowiedzi na stany zapalne przewodu pokarmowego — np. gdy występują pasożyty jelitowe;
• dzięki receptorom powierzchniowym bazofile mają możliwość wiązania substancji o bakteryjnym pochodzeniu, dzięki czemu w ramach odporności wrodzonej mogą aktywować stan zapalny w odpowiedzi na obecność flagelliny bakterii Gram-ujemnych;
• w ramach odporności nabytej odpowiadają za stymulację powstawania limfocytów Th2;
• podtrzymują proces zapalny w chorobach autoimmunologicznych — m.in. w reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS) i toczniu rumieniowatym układowym (SLE);
• występują w białaczkach bazofilowych i w zaostrzeniu szpikowej białaczki.

• ostra i przewlekła białaczka bazofilowa;
• białaczka szpikowa;
• początkowe etapy młodzieńczego reumatoidalnego zapalenia stawów; 
• choroby atopowe — zaostrzenia astmy;
• małopłytkowość samoistna (zobacz rownież: Płytki krwi (trombocyty) niskie lub podwyższone - co to oznacza?;
• stany zapalne przewodu pokarmowego;
• niedoczynność tarczycy;
• choroba Leśniewskiego-Crohna;
• chłoniak Hodgkina;
• cukrzyca;
• gruźlica. 

• przewlekła farmakoterapia glikokortykosteroidami, wybranymi antydepresantami oraz terapia hormonalna;
• skutek leczenia chemioterapeutycznego i radioterapii w przebiegu nowotworów;
• stres;
• w przebiegu reakcji alergicznych;
• infekcje;
• zapalenie płuc;
• ostra gorączka reumatoidalna. 

Należy mieć na uwadze, że na ilość bazofili wpływają różne czynniki osobnicze takie jak choćby wiek, płeć, ogólny stan zdrowia czy przebyte choroby. Jednorazowe odchylenie w wyniku granulocytów zasadochłonnych, szczególnie jeśli odchylenie jest nieznaczne, nie towarzyszą mu żadne dolegliwości, a inne parametry mieszczą się w normie, nie musi zawsze stanowić powodu do niepokoju.
Za jednorazowe, nieznaczne odchylenia może bowiem odpowiadać silny stres czy niedawno przebyte infekcje. Norma bazofili u dziecka i u dorosłych jest zbliżona i wynosi od 0 do 300 bazofili na mikrolitr krwi lub 0-1% wszystkich białych krwinek, przy czym u noworodka poziom do 2.5% uznaje się za normę (w ciągu kilku dni od urodzenia poziom ten spada do normy ogólnej). 

1. Szlęzak-Kopeć J. (2016). Rola granulocytów zasadochłonnych (bazofilii) w świetle badań z ostatnich lat. Journal of Transfusion Medicine. Vol. 9, Nr 2, s. 45-53. 
2. Barg W. Test wiązania aneksyny-V jako marker aktywacji bazofila indukowanej swoistymi alergenami, Wrocław 2015, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, 156 p., ([Rozprawy Habilitacyjne Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu], no. 2/2015), ISBN 978-83-7055-471-2
3. Niwińska A., Parużyńska A., Wolańczyk-Mędrala A. (2010). Testy aktywacji bazofila metodą cytometrii przepływowej w diagnostyce alergologicznej. Alergoprofil. Vol. 6, Nr 2, s. 13-17. 
4. Gawryjołek J., Krogulska A. (2020). Zastosowanie testu aktywacji bazofili w diagnostyce i monitorowaniu alergii na pokarm u dzieci. Alergia Astma Immunologia. Vol. 25, Nr 1, s. 28-34.