Zespół Cushinga - przyczyny, objawy, leczenie

Zespół Cushinga to choroba, w której występuje zespół objawów, wynikających z hormonów sterydowych — głównie kortykosteroidów i kortyzolu w organizmie. Kortyzol znany jest jako hormon stresu, który jest uwalniany w organizmie na skutek stresujących zdarzeń.
 
Mobilizacja do działania w obliczu wyzwań i przeciwności to jednak niejedyna rola kortyzolu — odgrywa on również rolę w procesach metabolicznych organizmu, regulując przemiany tłuszczów, białek i glukozy. Przewlekłe podwyższone stężenie kortyzolu ma jednak obciążający wpływ na organizm i nie tylko może prowadzić do zespołu Cushinga, ale również zwiększa ryzyko chorób układu krążenia.

Objawy zespołu Cushinga u dorosłych:

-nadwaga z charakterystycznym przyrostem tkanki tłuszczowej w obszarze centralnym i nienaturalnie szczupłymi kończynami,  
-zmiany skórne (rumień twarzy, nadmierna pigmentacja, trądzik, scieńczenie skóry, hirsutyzm, wybroczyny, obrzęki),
-charakterystyczne zmiany widoczne na twarzy, przez pacjentów określane jako „księżyc w pełni”,
-męczliwość,
-podwyższone ciśnienie tętnicze,
-zaburzenia psychiczne (depresja, chwiejność emocjonalna, senność, psychozy),
-patologiczne złamania, bóle kości,
-nadmierne pragnienie, wielomocz,
-nawracające infekcje,
-zanik/obniżenie popędu płciowego, impotencja,
-ból brzucha, zgaga.

Objawy zespołu Cushinga u dzieci mogą się objawiać również:
-zahamowaniem i opóźnieniem wzrostu,
-wczesnym owłosieniem genitalnym,
-przerostem łechtaczki,
-opóźnieniem rozwoju gruczołów piersiowych i miesiączki.

Przyczyny zespołu Cushinga:

-długotrwała terapia glikokortykosteroidami (podłoże jatrogenne),
-zwiększone wydzielanie kortyzolu przez nadnercza,
-nadmierne wydzielanie hormonu adrenokortykotropowego (gruczolaki przysadki, drobnokomórkowy rak płuca,
-gruczolaki kory nadnerczy),
-zespół McCune’a i Albrighta,
-obustronny, wieloguzkowy przerost nadnerczy.

Które badania krwi mogą wspomóc diagnozę chorobę Cushinga?

-podwyższony poziom hemoglobiny, erytrocytów, leukocytoza, podwyższony poziom płytek krwi,
-zwiększone wydalanie wapnia z moczem (>300 mg/dobę mężczyźni i >250 mg kobiety),
-podwyższone stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi,
-hiperglikemia na czczo, nieprawidłowe wyniki testu z doustnym obciążeniem glukozą,
-niedobór potasu we krwi.

Diagnostyka:

-oznaczenie wolnego kortyzolu w dobowej zbiórce moczu,
-test hamowania 1 mg/ 2 mg/ 8 mg deksametazonu,
-oznaczenie wolnego kortyzolu w ślinie w godzinach późnowieczornych,
-oznaczenie hormonu adrenokortykotropowego,
-rezonans magnetyczny.

Leczenie zespołu Cushinga:

Jeśli przyczyną choroby jest guz nadnerczy lub guz przysadki, to leczenie polega na operacyjnym usunięciu guza. Zdarza się, że przed operacją wprowadza się leki hamujące poziom kortyzolu, co zmniejsza ryzyko powikłań przy zabiegu. Po usunięciu guza chory najczęściej wymaga leczenia endokrynologicznego oraz kontrolnych badań obrazowych i laboratoryjnych.  

Bibliografia:

Karczewska-Kupczewska M., Myśliwiec J., Górska M. (2006). Aktualne poglądy na diagnostykę zespołu Cushinga. Endokrynologia Polska. Vol. 57, Nr 5, s. 545-559.
Brzezińska B., Junik R., Kamińska A., Zieliński G. (2009). Trudności w diagnostyce ACTH-zależnego zespołu Cushinga u chorej po lewostronnej adrenalektomii i leczonej glikokortykosteroidami. Endokrynologia Polska. Vol. 60, Nr 6, s. 484-487.
Kiałka M. i in. (2015). Cykliczny zespół Cushinga — rzadki czy rzadko rozpoznawany? Vol. 72, Nr 2, s. 74-77.