Tężyczka – jak rozpoznać i skutecznie leczyć chorobę?

Co to jest tężyczka?

Tężyczka — przyczyny

Główną przyczyną powstawania tężyczki są zaburzenia elektrolitowe, najczęściej związane z niedoborem Ca2+, Mg2+ czy H+ (alkalozą). Co prowadzi do zaburzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego.

Najczęstsze przyczyny tężyczki to również:

• Niedoczynność przytarczyc;
• zaburzenia hormonalne;
• przewlekły stres i lęk – podwyższony poziom kortyzolu może powodować zwiększenie wydalania magnezu, co sprzyja rozwojowi tężyczki;
• nieprawidłowa dieta — uboga w magnez oraz witaminę D;
• nadmierne spożywanie kofeiny i alkoholu;
• choroby autoimmunologiczne w tym: hashimoto, celiakia mogą mieć znaczący wpływ na wchłanianie składników mineralnych;
• bardzo intensywny wysiłek fizyczny — może powodować utratę minerałów;
• zaburzenia wchłaniania — zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna;
• hiperwentylacja — szybki i płytki oddech nasila objawy tężyczki;
• ostre zapalenie trzustki — może utrudniać wchłanianie;
• choroba nowotworowa;
• cukrzyca;
• stosowanie niektórych leków;
• zmniejszone stężenie potasu.

Tężyczka utajona – czym jest?

Tężyczka - objawy 

Tężyczka objawia się występowaniem okresowych dolegliwości takich jak:

• Mrowienie;
• drętwienie twarzy i języka;
• ruchy pląsawicze;
• napady paniki;
• drżenie mięśni;
• poczucie lęku;
• kołatanie serca;
• napadowe zasłabnięcia;
• nadmierna potliwość;
• skurcze;
• uczucie niepokoju;
• chroniczne zmęczenie;
• problemy z koncentracją;
• zaburzenia nastroju;
• drażliwość;
• zaburzenia pamięci;
• problemy z wymową;
• duszność spoczynkowa;
• napadowa hiperwentylacja;
• drętwienie i mrowienie – palców rąk;
• kurcze mięśni kończyn (łydek, stóp);
• bóle głowy;
• zawroty głowy;
• ochłodzenie i zasinienie kończyn;
• drżenie rąk i ciała;
• zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (kolki, wzdęcia);
• sztywność mięśniowa;
• zaburzenia chodu.

Jak wygląda napad tężyczki?

• Nagłych, bolesnych skurczów mięśni;
• trudności w oddychaniu;
• drżenia ciała;
• silnego uczucia paniki;
• uczucia wyczerpania;
• problemów z wymową;
• rozdrażnienia;
• mogą pojawić się bóle w klatce piersiowej;
• nadmiernej potliwości;
• drętwienia kończyn;
• uczucia ciała obcego w gardle;
• drganie powiek;
• w skrajnych przypadkach może dojść do omdlenia.

Co robić w razie wystąpienia napadu tężyczki?

Napad tężyczki może być niebezpieczny dla zdrowia, dlatego warto zachować szczególną ostrożność, oraz podjąć odpowiednie i szybkie działania.
W sytuacji wystąpienia napadu tężyczki należy:

• Zachować spokój;
• pomóż usiąść osobie, która jest w trakcie napadu, aby uniknąć ewentualnemu upadkowi;
• w przypadku wystąpienia hiperwentylacji zachęć osobę do wolniejszego i głębszego oddychania;
• można spróbować oddychania do torebki papierowej lub dłoni w celu ustabilizowania oddechu;
• w przebiegu napadu tężyczki może dojść do skurczu mięśni krtani, może to doprowadzić do problemów z oddychaniem. W przypadku takiej sytuacji natychmiast wezwij pogotowie.
  

Próba tężyczkowa – na czym polega?

Badaniem, które pomaga w diagnostyce tężyczki utajonej jest próba tężyczkowa — test (ischemiczny). Wykonuje się je z wykorzystaniem elektrody igłowej, wprowadzanej w mięsień pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym. Następnie na ramię pacjenta nakładana jest opaska elastyczna na około 10 min, która ma na celu wstrzymać przepływ krwi.
Powoduje to tymczasowe zdrętwienie mięśnia. Kolejną częścią badania jest próba hiperwentylacji. W momencie pojawienia się uczucia drętwienia ręki dołącza się dwuminutową hiperwentylację, powoduje to zwiększenie odczynu zasadowego w mięśniach. Po zwolnieniu ucisku opaski obserwujemy zapis pomiaru na oscyloskopie. W przypadku osób z tężyczką utajoną objawy, takie jak mrowienie, drżenie i skurcze, pojawiają się szybciej i są bardziej nasilone.

Jakie są inne metody stosowane w diagnostyce tężyczki?

Aby potwierdzić tężyczkę, warto wykonać:

• wywiad medyczny - w diagnostyce przy podejrzeniu tężyczki bardzo istotny jest wywiad medyczny dotyczący objawów, częstotliwości, okoliczności ich występowania, nasilenia, objawów towarzyszących, stosowanych leków;
• badania z krwi wykonywane w celu analizy poziomu wapnia, magnezu, potasu, parathormonu (PTH);
• badania hormonalne pod kątem funkcjonowania przytarczyc.

W celu zapobiegania niebezpiecznym konsekwencją tężyczki, ważna jest szybka i dokładna diagnostyka pacjenta.

Tężyczka nerwicowa – czy to możliwe?

Leczenie tężyczki

• W przypadku pełnoobjawowej tężyczki z kurczem mięśni krtani oraz drgawkami wymagana jest natychmiastowa pomoc lekarska zapewniająca stabilizację stanu chorego i ciągłe monitorowanie parametrów życiowych;
• w napadzie tężyczki stosowane są wlewy dożylne z glukonianu wapnia;
• jeżeli tężyczka jest wynikiem hipomagnezemii podaje się 25% siarczanu magnezu domięśniowo lub w powolnym wlewie dożylnym;
• hormonoterapię stosuje się w przypadku niedoczynności przytarczyc;
• w niedoczynności przytarczyc należy również suplementować wapń;
• dodatkowo stosuje się terapię aktywną postacią witaminy D;
• należy ograniczyć fosforany w diecie;
• u pacjentów z tężyczką utajoną z niedoboru Mg leczenie polega na skorygowaniu deficytu poprzez suplementację preparatów magnezowych, najlepiej w skojarzeniu z witaminą B6, która ułatwia przyswajanie i utrzymanie optymalnego stężenia jonów magnezowych
• niezbędna jest również opieka psychologiczna;
• niezbędnym elementem terapii jest modyfikacja diety;
• redukcji stresu;
• można stosować techniki relaksacyjne oraz fizjoterapię;
• należy unikać nadmiernej konsumpcji kofeiny oraz alkoholu;
• warto zadbać o regularną aktywność fizyczną o umiarkowanym natężeniu;
• ważnym elementem leczenia jest psychoterapia, która może być połączona z leczeniem farmakologicznym.

Bibliografia:

1.Jopek A., Steinborn, B. (2019). Tężyczka u dzieci – diagnostyka i leczenie. Katedra i Klinika Neurologii Wieku Rozwojowego UM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Vol. 28, Nr 57, s 35 - 38.
2.Kurdziel K., Skowronek — Bała B., Gergont A. (2016). Dziecko z tężyczką utajoną, studium kliniczno-neurofizjologiczne. Przegląd Lekarski. Vol. 73, Nr 3, s. 194 -195.
3.Popławska K., Rychlik K., Omidi K., Będzichowska A. Wawrzyniak A., Kalicki B. (2018). Tężyczka jako przyczyna utraty przytomności. Vol. 14, Nr 2, s. 213–221.
4.Kołłątaj W., Kołłątaj B., Klatka M., Kapczuk I. (2018). Tężyczka utajona i pobudliwość nerwowo-mięśniowa.Pediatr. Endocrinol. 17.2.63, s. 97-106.