Szkarlatyna (płonica) – co to za choroba?

Szkarlatyna (Płonica) - czym jest?

Szkarlatyna u dzieci

• Wysoką gorączkę, często powyżej 38,5°C;
• ból gardła;
• charakterystyczną, drobnoplamistą wysypkę przypominającą „papier ścierny”;
• dolegliwości żołądkowe – zwykle w postaci bólów brzucha i wymiotów;
• powiększenie węzłów chłonnych głównie w okolicy szyi;
• zaczerwienienie języka, które w późniejszym etapie choroby przybiera wygląd „malinowego języka”;

Szkarlatyna u dorosłych

Szkarlatyna u dorosłych - przebieg choroby

Szkarlatyna u osób dorosłych występuje zdecydowanie rzadziej, lecz niekiedy dotyka osoby dorosłe.
Objawy szkarlatyny u dorosłych mają ostrzejszy przebieg niż u dzieci.
Mogą wystąpić takie objawy jak:

• Nudności i wymioty;
• ostre bóle brzucha;
• wysoka temperatura sięgająca nawet 39-40 stopni;
• ogólne osłabienie;
• powiększenie migdałków (z białym nalotem);
• wysypka na tułowiu i kończynach;
• powiększone węzły chłonne w okolicy szyi;
• nalot na języku w kolorze szarym, który z czasem przybiera malinowy kolor.

Charakterystyczny objaw szkarlatyny: wysypka

Jak można się zarazić szkarlatyną?

Szkarlatyna jest chorobą zaraźliwą. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową.
Bakterie przenoszą się poprzez:

• Kichanie i kaszel – wdychanie drobinek wydzieliny z dróg oddechowych osoby chorej;
• bezpośredni kontakt z chorym;
• dotykanie przedmiotów, na których znajdują się bakterie;
• ostatnią drogą zakażenia jest przenoszenie bakterii z matki na dziecko, do czego może dojść zarówno w trakcie porodu, jak i w wyniku bezpośredniego kontaktu z matką, na przykład kiedy dziecko karmione jest piersią.

Kto jest najbardziej narażony?

• Z osłabionym układem odpornościowym (np. z chorobami przewlekłymi);
• dzieci, ponieważ mają słabiej wykształcony układ odpornościowy;
• dorośsłych w bliskim kontakcie z dziećmi w wieku przedszkolnym lub szkolnym.

Szkarlatyna w ciąży

Szkarlatyna – przebieg choroby, ile trwa?

Z czym można pomylić szkarlatynę?

• różyczka;
• odra;
• ospa;
• mononukleoza zakaźna;
• alergie skórne.
  Choroby zakaźne takie jak trzydniówka, różyczka, mononukleoza mogą mieć podobny przebieg do szkarlatyny. Ważna jest szczegółowa diagnostyka w celu wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Jak przebiega leczenie szkarlatyny?

• Antybiotykoterapii, najczęściej z użyciem penicyliny lub amoksycyliny przez około 10 dni. W przypadku uczulenia na penicylinę można zastosować antybiotyki z grupy makrolidów np. azytromycynę klarytromycynę, erytromycynę;
• przyjmowaniu leków przeciwgorączkowych;
• zmniejszających silny ból gardła;
• należy zadbać o odpowiednie nawodnienie pacjenta;
• warto zastosować lekkostrawną dietę;
• zalecany jest sen i odpoczynek.
  Celem leczenia jest skrócenie czasu trwania choroby, oraz przede wszystkim zminimalizowanie ryzyka powikłań.

Powikłania po szkarlatynie

Nieleczona lub niewłaściwie leczona szkarlatyna może prowadzić do powikłań, takich jak:

• Gorączka reumatyczna;
• ropnie migdałków;
• zapalenie ucha środkowego;
• zapalenie węzłów chłonnych;
• kłębuszkowe zapalenie nerek;
• zapalenie stawów;
• w rzadkich przypadkach może wystąpić zapalenie płuc oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
  Powikłania mogą okazać się poważne, dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie i leczenie choroby, oraz monitorowanie stanu zdrowia pacjenta.

Diagnostyka szkarlatyny

W przypadku szkarlatyny odpowiednio postawiona diagnoza jest niezwykle ważna, gdyż łatwo można pomylić ją z innymi chorobami zakaźnymi, które mają podobny przebieg.

• Szczegółowym wywiadzie medycznym;

• czy na ciele występuje szorstka w dotyku wysypka występująca na tułowiu i kończynach;
• sprawdzi, czy język pacjenta jest zaczerwieniony, z wyraźnymi brodawkami jest to tak zwany malinowy język;
• czy węzły chłonne pacjenta są powiększone;
• oceni czy gardło jest zaczerwienione i czy występuje ropny nalot na migdałkach;

• Wymaz z gardła pod kątem obecności paciorkowców grupy A;
• szybki test antygenowy (RADT) – wynik dostępny w ciągu kilkunastu minut;
• posiew bakteriologiczny – dokładniejsze badanie, którego wynik uzyskuje się po 24–48 godzinach;
• morfologię krwi;
• CRP lub OB — podwyższone wskaźniki stanu zapalnego;
• badanie poziomu antystreptolizyny O, badanie jest przydatne w diagnostyce powikłań szkarlatyny lub przewlekłych infekcji paciorkowcowych. Podwyższony poziom ASO świadczy o przebytym lub aktywnym zakażeniu paciorkowcami.

Czy istnieje szczepionka przeciw szkarlatynie?

Profilaktyka

Zakażenie szkarlatyną. Jak można mu zapobiec?

Przechorowanie szkarlatyny nie chroni przed ponownym zachorowaniem w przyszłości.
Bardzo ważne jest, abyśmy stosowali się do zasad bezpieczeństwa, aby zminimalizować ryzyko zakażenia.
Do działań profilaktycznych możemy zaliczyć:

• Częste i dokładne mycie rąk szczególnie po powrocie z miejsc publicznych oraz przed jedzeniem;
• używanie środków do odkażania rąk na bazie alkoholu;
• niekorzystanie z przedmiotów osobistego użytku należących do chorego;
• unikanie dotykania twarzy;
• używanie jednorazowych chusteczek higienicznych;
• ograniczenie kontaktu z osobami chorymi;
• wietrzenie pomieszczenia szczególnie jeśli przebywała w nim osoba zakażona;
• mycie szklanek, sztućców i talerzy po użyciu ich przez osobę chorą;
• dezynfekcja przedmiotów codziennego użytku;
• używanie osobnych ręczników oraz przyborów toaletowych;
• codziennie staraj się wspierać swoją odporność poprzez zdrową zbilansowaną dietę z dużą ilością warzyw i owoców;
• zadbaj o regularną aktywność fizyczną;
• zadbaj o odpowiednią suplementację w szczególności witaminy C i D;
• zadbaj o wystarczająca ilość snu minimum 8 godzin;
• unikaj sytuacji stresowych.

Podsumowanie

Szkarlatyna jest chorobą zakaźną, lecz stosując się do odpowiednich zasad bezpieczeństwa i higieny, możemy znacznie zminimalizować ryzyko zakażenia. Ważne jest wczesne rozpoznanie, prawidłowa diagnostyka i wdrożenie odpowiedniego leczenia w postaci antybiotykoterapii. Szybka diagnostyka jest kluczowa, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby i ewentualnym powikłaniom.

Bibliografia:
1. Szenborn L. (2012). Płonica. Pediatria po Dyplomie. Vol. 16, Nr 6, s. 22-28.
2. A. Wegner, Najczęstsze choroby zakaźne wieku dziecięcego, Warszawski Uniwersytet Medyczny.
3. Wiercińska M., „Szkarlatyna (płonica) - objawy i leczenie”, Medycyna Praktyczna.

Autor merytoryczny: Karolina Pasterz, specjalista portalu Zdrowegeny.pl