Różowy październik - zadbaj o zdrowie piersi podczas Miesiąca Świadomości Raka Piersi

Różowy październik - co to jest?

• akcje informacyjne;
• biegi charytatywne;
• koncerty i wydarzenia kulturalne;
• bezpłatne badania mammograficzne w wybranych placówkach w ramach prowadzonych akcji profilaktycznych;
• konferencje i warsztaty,
• zbiórki pieniędzy na rzecz badań naukowych i wsparcia kobiet z rakiem piersi,
• akcje edukacyjne w szkołach i miejscach publicznych.

Symbole różowego października

Ważne daty w różowym październiku

• 15 października - Europejski Dzień Walki z Rakiem Piersi
• 20 października - Światowy Dzień Walki z Rakiem Piersi

Objawy raka piersi - sygnały alarmowe

• Zmiany w piersiach: To może obejmować guzki, zgrubienia lub twardnienie w piersiach, które wcześniej nie były obecne;
  zaczerwienienie lub obrzęk skóry, zmiany w wyglądzie skóry na piersiach;
• ból w piersiach: Choć ból w piersiach nie zawsze jest znakiem raka piersi, to warto zwrócić uwagę na niezwykły, trwały lub nasilający się ból;
• zmiany w brodawkach piersiowych: mogą to być wydzieliny z brodawek (np. krwista, nieprzezroczysta, zielonkawa) lub zmiany w wyglądzie brodawek;
• zmiany w kształcie lub wielkości piersi: Jeśli zauważysz, że jedna z piersi zmienia kształt, wielkość lub położenie w stosunku do drugiej, powinnaś to skonsultować z lekarzem;
• węzły chłonne w okolicy pachowej: Powiększenie węzłów chłonnych w okolicy pachowej może być znakiem, że rak piersi rozprzestrzenił się na pobliskie tkanki;
• skórne zmiany na piersiach: Możliwe są owrzodzenia, owrzodzenie lub wykwity na skórze piersi;
• odczucie ciepła lub uczucie ciężkości w piersiach: Nieprzyjemne odczucia w okolicy piersi, które utrzymują się;
• obrzęk w obrębie ramienia: Jeśli występuje obrzęk jednego ramienia, może to być wynikiem obecności raka piersi i ucisku na układ limfatyczny.
• zmiany w wyglądzie piersi na mammografii: Czasami zmiany w piersi mogą być widoczne tylko na mammografii, dlatego regularne badania mammograficzne są ważne.

Jakie badania warto wykonać w Miesiącu Świadomości Raka piersi?

• Samobadanie piersi - Kobietom zaleca się regularne samobadanie piersi, aby zauważyć ewentualne zmiany w strukturze piersi, takie jak guzki czy zgrubienia. Samobadanie można wykonywać każdego miesiąca, aby poznać swoje ciało i szybko zauważyć ewentualne nieprawidłowości.
• Konsultacja z lekarzem - Jeśli zauważysz jakiekolwiek niepokojące objawy, takie jak guzki, zaczerwienienia czy wydzielina z brodawek, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. To ważne, aby dokładnie ocenić ewentualne ryzyko i dalsze kroki diagnostyczne.
• Badania genetycznych predyspozycji do raka piersi - w szczególności genów BRCA1 i BRCA2, których mutacje silnie zwiększają ryzyko zachorowania na raka piersi. Badanie genetyczne wykonuje się raz na całe życie.
• Badanie ultrasonograficzne piersi (USG) - jest badaniem obrazowym, które wykorzystuje fale dźwiękowe do tworzenia obrazów tkanek piersi. Badanie to jest nieinwazyjne i bezbolesne. USG piersi jest szczególnie przydatne w wykrywaniu guzków w piersi, które są niewidoczne lub trudne do wyczucia podczas samobadania lub badania lekarskiego. Regularne USG piersi powinno się wykonywać raz na rok lub 2 lata po 20 roku życia, po 30 roku życia co najmniej raz do roku. Niektórzy lekarze rekomendują by po 40 roku życia wykonywać USG piersi nawet co pół roku, na pewno jednak nie rzadziej niż raz na rok.
• Badanie markerów nowotworowych pod kątem raka piersi - CA 15-3 to marker nowotworowy, który może być używany do monitorowania pacjentek z rozpoznanym już rakiem piersi. Jest to glikoproteina obecna w niewielkich ilościach w zdrowym organizmie, ale jej poziomy mogą wzrastać w przypadku obecności nowotworu, w tym raka piersi. Drugim markerem jest CA 27.29 jest podobnym markerem nowotworowym jak CA 15-3 i jest stosowany w monitorowaniu pacjentek z rakiem piersi. Jest również używany do określenia skuteczności terapii i ewentualnych nawrotów choroby.

Kilka faktów o raku piersi:

• Częstość występowania: W Polsce 1 na 8 kobiet zachoruje na raka piersi w ciągu swojego życia. Rak piersi jest najczęściej diagnozowanym nowotworem u kobiet na całym świecie, zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się. Jest to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet, stanowiący około 25% wszystkich nowotworów złośliwych u kobiet. W 2022 roku w Polsce odnotowano ponad 27 000 nowych zachorowań na raka piersi.
• Ryzyko i wiek: Ryzyko zachorowania na raka piersi zwiększa się wraz z wiekiem, przy czym większość przypadków występuje u kobiet po 50. roku życia. Jednak rak piersi może również występować u młodszych kobiet i bardzo rzadko u mężczyzn.
  Wpływ genetyki: Pewne mutacje genetyczne, takie jak BRCA1 i BRCA2, mogą zwiększyć ryzyko rozwoju raka piersi. Osoby z historią rodzinną raka piersi mogą mieć podwyższone ryzyko.
• Wczesna diagnoza: Wczesne wykrycie raka piersi może znacznie poprawić szanse na skuteczne leczenie. Regularne badania mammograficzne oraz samobadanie piersi to ważne narzędzia w wykrywaniu zmian nowotworowych.
• Objawy: Objawy raka piersi mogą obejmować zmiany w kształcie lub wielkości piersi, guzki, zgrubienia, zaczerwienienie skóry, wydzielina z brodawek, ból lub tkliwość piersi.
• Leczenie: Leczenie raka piersi może obejmować zabiegi chirurgiczne, radioterapię, chemioterapię, terapie hormonalne i terapie celowane np. przeciwciała monoklonalne, patrz: Rybocyklib). Schemat leczenia zależy od rodzaju raka, jego zaawansowania i innych czynników.
• Wsparcie emocjonalne: Rak piersi może wpłynąć na zdrowie psychiczne pacjentek. Wsparcie emocjonalne, wsparcie rodzinne i dostęp do grup wsparcia są ważne w procesie leczenia.
• Świadomość: Kampanie takie jak Różowy Październik mają na celu podniesienie świadomości na temat raka piersi, promowanie profilaktyki i badań mammograficznych oraz zbieranie funduszy na badania i leczenie.
• Przypadki u mężczyzn: Chociaż rak piersi jest znacznie mniej powszechny u mężczyzn, to nadal stanowi problem zdrowotny, którego nie można lekceważyć.
• Postępy w badaniach: Naukowcy stale pracują nad lepszym zrozumieniem raka piersi i opracowaniem bardziej skutecznych terapii. Immunoterapia jest obiecującą dziedziną, która polega na wykorzystaniu układu odpornościowego organizmu do zwalczania raka. Badania nad immunoterapią w raku piersi są wciąż w toku, ale już teraz dają nadzieję na nowe możliwości leczenia. Rozwinięcie terapii celowanych, które atakują konkretne molekularne cechy komórek nowotworowych, przyczynia się do bardziej skutecznego leczenia raka piersi, szczególnie w przypadku nowotworów o określonych mutacjach genetycznych.

Czynniki ryzyka rozwoju raka piersi - kiedy zachować szczególną ostrożność 

• Wiek: Ryzyko raka piersi wzrasta wraz z wiekiem. Większość przypadków raka piersi występuje u kobiet po 50. roku życia;
• Historia rodziny: Posiadanie rodzinnego wywiadu związanego z rakiem piersi może zwiększyć ryzyko. Osoby, których matka, siostra lub córka chorowały na raka piersi, mogą mieć większe ryzyko;
• Mutacje genetyczne: Mutacje w genach BRCA1 i BRCA2 oraz innych genach związanych z naprawą DNA mogą znacznie zwiększyć ryzyko raka piersi. Osoby z tych mutacji mają większe ryzyko rozwoju raka piersi oraz innych rodzajów raka;
• Wiek pierwszej miesiączki oraz wiek menopauzy: Kobiety, które miały pierwszą miesiączkę przed 12. rokiem życia lub przeszły menopauzę po 55. roku życia, mogą być bardziej narażone na raka piersi;
• Nadmierne spożycie alkoholu: Regularne i nadmierne spożycie alkoholu związane jest z większym ryzykiem raka piersi;
• Leczenie hormonalne: Niektóre formy hormonalnej terapii po menopauzie mogą zwiększyć ryzyko raka piersi;

Bibliografia:

1. Tkaczuk-Włach J. i in. (2012). Rak piersi - znaczenie profilaktyki pierwotnej i wtórnej. Przegląd Menopauzalny. Vol. 4, s. 343-347.
2. OECD (2023), Krajowe profile dotyczące nowotworów: Polska 2023, EU Country Cancer Profiles, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/aab579a7-pl.
3. Winczura P., Senkus-Konefka E., Jassem J. (2013). Polskie i międzynarodowe zalecenia dotyczące leczenia raka piersi. Vol. 63, Nr 1, s. 58-65.
4. Perry N. i in. (2008). Europejskie zalecenia dotyczące jakości badań przesiewowych i rozpoznawania raka piersi. Czwarta edycja - streszczenie dokumentu. Onkologia w Praktyce Klinicznej. Vol. 4, Nr 2, s. 74-86.
5. https://www.gov.pl/web/psse-lobez/rozowy-pazdziernik---miesiac-swiadomosci-raka-piersi