Glista ludzka - przyczyny, objawy i diagnostyka glistnicy

Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) jest pasożytem należącym do grupy nicieni, który pasożytuje w jelicie cienkim człowieka. Dorosłe samice osiągają wymiary od 20 do 35 cm, natomiast dorosłe samce od 15 do 30 cm. Zakażenie glistą ludzką nazywane jest glistnicą i stanowi jedną z najczęstszych infekcji robakami ludzkimi na świecie ze względu na wysoką zakaźność. Glista ludzka należy do robaków przenoszonych przez glebę. Jaja Ascaris wydalane są wraz z kałem zarażonych ludzi, np. przy wypróżnianiu na zewnątrz lub używania odchodów jako nawóz mogą przenikać i osadzać się w glebie. Glistnica spowodowana jest spożyciem jaj wraz ze skażoną nimi wodą lub pokarmem np. warzywami i owocami. Do zakażenia glistnicą dochodzi na całym świecie, szczególnie w klimacie wilgotnym i ciepłym przy słabych warunkach sanitarno-higienicznych. Narażone na infekcję są zwłaszcza dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym oraz kobiety w ciąży i karmiące piersią. Szacuje się, że na świecie glistą ludzką jest zarażonych od około 807 milionów do 1,2 miliarda ludzi.

Ascaris suum to glista pochodząca od świń. Występuje w miejscach, w których są świnie, może również zarażać ludzi i wywoływać glistnicę. Jest blisko spokrewniona z Ascaris lumbricoides.

U większości osób dotkniętych glistnicą, zakażenie jest bezobjawowe. U niektórych obserwuje się lekkie symptomy takie jak dyskomfort i bóle brzucha, pokrzywkę, świąd skóry, obrzęki twarzy i rąk, łzawienie i inne objawy alergiczne. Migracja, czyli przemieszczanie robaków w organizmie może wpłynąć na wystąpienia kaszlu. Natomiast ciężka infekcja może powodować problemy z jelitami, anemię i spowolnić rozwój fizyczny i poznawczy dziecka z powodu zaburzonego wchłaniania i niedożywienia.

Dorosłe glisty ludzkie pasożytują w jelicie cienkim. Samica może produkować nawet 200 000 jaj dziennie, które są wydalane wraz z kałem. W zapłodnionych jajach larwy rozwijają się od 18 dni do kilku tygodni. Na czas rozwoju wpływają głównie warunki środowiskowe takie jak temperatura i wilgotność. Po połknięciu przez człowieka jajeczek w organizmie wykluwają się larwy. Dorosła glista ludzka może żyć od 12 do 24 miesięcy.

Choroby pasożytnicze mogą stanowić problem społeczno-ekonomiczny. Badania pokazują, że zakażenia pasożytnicze wśród dzieci są powszechne, nawet w krajach rozwiniętych, dlatego warto je diagnozować, a następnie leczyć. Glistnicę można zdiagnozować, pobierając próbkę kału i wykonując za pomocą mikroskopu jej analizę pod kątem obecności jaj. Pomocne mogą być również testy serologiczne, które pozwalają na wykrycie swoistych przeciwciał przeciwko antygenom glisty ludzkiej.

Leczenie glistnicy powinno zostać poprzedzone wykonaniem odpowiednich badań i wystawieniem diagnozy. Umożliwia to wdrożenie odpowiednio dobranej farmakoterapii. Glistnicę można leczyć lekami zalecanymi przez lekarza, albendazolem, iwermektyną lub mebendazolem. Leki wspomagają usunięcie pasożyta wraz z kałem z organizmu. Taka kuracja trwa zazwyczaj od 1 do 3 dni, a jej efekty są skuteczne. W zależności od efektów terapii konieczne może być powtórzenie kuracji.

Badania wykazały, że można skutecznie zapobiegać zakażeniom glistnicą poprzez poprawę warunków środowiskowych i sanitarnych np. zapewnienie dostępu do bezpiecznej i czystej wody. Profilaktycznie należy: unikać kontaktu z glebą, która może być skażona ludzkimi odchodami, dbać o higienę m.in. myjąc ręce po skorzystaniu z toalety i przed spożyciem jedzenia oraz dokładnie myć owoce i warzywa, szczególnie te, które są spożywane na surowo.

1. Garn J.V., Mwandawiro C.S., Nikolay B. i wsp., Ascaris lumbricoides Infection Following School-Based Deworming in Western Kenya: Assessing the Role of Pupils' School and Home Water, Sanitation, and Hygiene Exposures. The American Jorunal of Tropical Medicine and Hygiene 2016;94(5):1045-1054.
2. Hadaś E., Derda M., Pasożyty – zagrożenie nadal aktualne. Problemy Higieny i Epidemiologii 2014;95(1).
3. Center for Disease Control and Prevention https://www.cdc.gov/parasites/ascariasis/index.html [dostęp online: 29.11.2021]