Choroby serca: miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, niewydolność serca. Jak się chronić i zapewnić sobie długowieczność?

5.0

Ocena klientów: 1 ocen

Z artykułu dowiesz się:

Czym są choroby serca?
Miażdżyca – jak naprawdę rozwija się choroba, która niszczy nasze
tętnice?
Nadciśnienie tętnicze - cichy wróg naszych naczyń
Choroba niedokrwienna serca – czym jest?
Niewydolność serca – narastający problem zdrowotny i społeczny
Czynniki ryzyka – co zwiększa prawdopodobieństwo choroby?
Objawy, których nie można ignorować
Styl życia – najlepszy „lek” dla serca
Wczesna diagnostyka – najskuteczniejsza broń
Leczenie – medycyna 3.0 w służbie serca

sprawdź też:

1. „Czterech Jeźdźców Apokalipsy”- czyli 4 główne choroby skracające życie – jak się przed nimi bronić i zachować długowieczność?

2. Gastroskopia od A do Z: jak się przygotować, kiedy wykonać, jak przebiega badanie – nowoczesna diagnostyka w erze medycyny 3.0

3. Jak nowoczesne badania diagnostyczne wspierają długowieczność i medycynę 3.0?

Data publikacji: 2025-07-21

Data aktualizacji: 2025-07-21

Mimo ogromnego postępu, jaki dokonał się we współczesnej medycynie, rozwoju technologii oraz coraz lepszego dostępu do specjalistycznej opieki zdrowotnej, wciąż istnieją schorzenia oraz choroby, które pozostają poważnym wyzwaniem. Prym wiodą tu tak zwani „Czterej Jeźdźcy Apokalipsy”: choroby serca, nowotwory, schorzenia neurodegeneracyjne oraz cukrzyca typu 2. Szczególnie alarmujące są statystyki dotyczące chorób sercowo - naczyniowych — to one stanowią dziś główną przyczynę zgonów na świecie. Czy można temu zapobiec? Jak skutecznie zadbać o serce, by znacząco zwiększyć swoje szanse na długie i zdrowe życie?

Choroby serca – ukryty zabójca naszych czasów

Czym są choroby serca?

Do chorób układu sercowo-naczyniowego zaliczamy m.in. miażdżycę, nadciśnienie tętnicze, chorobę niedokrwienną serca czy niewydolność serca. Wspólnym mianownikiem tych schorzeń są uszkodzenia naczyń krwionośnych i zaburzenia krążenia, co prowadzi do niedotlenienia tkanek i groźnych powikłań, takich jak zawał serca czy udar.

Jak choroby serca skracają życie?

Przewlekłe niedokrwienie narządów wewnętrznych, wysokie ciśnienie i stany zapalne

naczyń to czynniki, które nie tylko zwiększają ryzyko nagłej śmierci, ale również:

Stopniowo pogarszają ogólne funkcjonowanie organizmu;
zmniejszają wydolność fizyczną;
powodują zaburzenia poznawcze i obniżają jakość życia.

Miażdżyca – jak naprawdę rozwija się choroba, która niszczy nasze
tętnice?

Miażdżyca to przewlekły stan zapalny, który w głównej mierze dotyka dużych naczyń krwionośnych, takich jak aorta oraz tętnice wieńcowe, szyjne, nerkowe czy biodrowe. Rozwija się powoli i przez długi czas może przebiegać bezobjawowo. Już na wczesnym etapie w wewnętrznej warstwie ściany naczyń (tzw. błonie wewnętrznej) zaczynają gromadzić się szkodliwe substancje — głównie utlenione cząsteczki „złego” cholesterolu LDL oraz komórki układu odpornościowego, które starają się je usuwać. W efekcie powstają tzw. komórki piankowate i złogi cholesterolu. Zmiany te tworzą tzw. pasma tłuszczowe, czyli najwcześniejsze sygnały rozwijającej się miażdżycy, które można spotkać nawet u młodych osób, a niekiedy już u dzieci.

Z biegiem czasu organizm stara się odizolować te zmiany od reszty naczynia, otaczając je warstwą włóknistej tkanki łącznej. W ten sposób tworzy się blaszka miażdżycowa - twarda struktura, która może wystawać do wnętrza tętnicy, stopniowo ją zwężając i ograniczając przepływ krwi. W przypadku serca skutkuje to tzw. stabilną chorobą wieńcową, czyli stanem, w którym mięsień sercowy przez dłuższy czas otrzymuje zbyt mało tlenu. Niestety, blaszki miażdżycowe nie zawsze pozostają stabilne. Pod wpływem sił działających od wewnątrz naczynia mogą pęknąć, co powoduje, że ich zakrzepotwórcza zawartość ma bezpośredni kontakt z krwią. Może to szybko doprowadzić do powstania zakrzepu, który całkowicie zablokuje światło tętnicy, czego konsekwencją bywa zawał serca lub udar mózgu. Takie objawy miażdżycy, jak ból w klatce piersiowej, zawał serca czy udar mózgu, występują najczęściej u osób w wieku średnim i starszym. Coraz więcej badań wskazuje jednak, że procesy prowadzące do miażdżycy zaczynają się dużo wcześniej - już w dzieciństwie, a niekiedy nawet w życiu płodowym. Co ciekawe, podatność na te czynniki może być ukształtowana już w łonie matki. Dlatego miażdżyca to nie tylko choroba dorosłych, ale cichy proces, który można i trzeba hamować już na wczesnym etapie, zanim pojawią się pierwsze objawy.

Nadciśnienie tętnicze - cichy wróg naszych naczyń

Nadciśnienie tętnicze to przewlekła choroba, w której ciśnienie krwi w naczyniach utrzymuje się na zbyt wysokim poziomie. W praktyce oznacza to, że serce zbyt intensywnie tłoczy krew, a ta wywiera nadmierny nacisk na ściany tętnic. Długotrwałe oddziaływanie takiej siły może prowadzić do stopniowego uszkodzenia narządów wewnętrznych oraz zwiększa ryzyko wystąpienia poważnych powikłań zdrowotnych, takich jak zawał serca, udar mózgu czy niewydolność nerek. Nieleczone lub źle kontrolowane nadciśnienie znacząco zwiększa ryzyko zawału serca, udaru mózgu czy niewydolności serca. Co ważne – jest to jeden z głównych czynników ryzyka, któremu można skutecznie zapobiegać, pod warunkiem wczesnego rozpoznania i odpowiedniego leczenia. Z danych epidemiologicznych wynika, że w Polsce problem ten dotyczy około 32% dorosłej populacji – częściej mężczyzn niż kobiet. Niestety, aż co trzecia osoba z
nadciśnieniem nie zdaje sobie sprawy z choroby. Jeszcze bardziej niepokojące jest to, że tylko 26% pacjentów ma prawidłowo kontrolowane ciśnienie mimo leczenia. W zdecydowanej większości przypadków (ponad 90%) nie da się wskazać jednej konkretnej przyczyny nadciśnienia – wtedy mówimy o nadciśnieniu pierwotnym. Rzadziej jest ono wynikiem innej choroby, np. nerek – taki stan nazywa się nadciśnieniem wtórnym.

Choroba niedokrwienna serca – czym jest?

Choroba niedokrwienna serca nazywana również chorobą wieńcową, to przewlekłe schorzenie, które rozwija się stopniowo i przez długi czas może nie dawać żadnych objawów. U wielu osób rozwija się latami w sposób niezauważalny, dlatego chorzy często nie wiedzą, że ich serce stopniowo przestaje być odpowiednio zaopatrywane w tlen. Często diagnoza stawiana jest dopiero wtedy, gdy dochodzi do poważnych powikłań np. zawału serca. Istotą choroby niedokrwiennej serca jest brak równowagi między zapotrzebowaniem serca na tlen i energię a ich rzeczywistą dostępnością. Najczęstszą przyczyną tego zaburzenia jest miażdżyca tętnic wieńcowych, czyli zwężenie naczyń krwionośnych zaopatrujących serce na skutek odkładania się złogów tłuszczowych. Rzadziej niedokrwienie może być wynikiem skurczu naczyń, ich zwłóknienia lub zatoru.

Niewydolność serca – narastający problem zdrowotny i społeczny.

Niewydolność serca to zespół objawów, który najczęściej jest końcowym etapem różnych chorób układu sercowo-naczyniowego, takich jak choroba wieńcowa czy nadciśnienie tętnicze. Choć medycyna poczyniła duże postępy w diagnostyce, profilaktyce i leczeniu schorzeń serca, niewydolność serca wciąż stanowi rosnące wyzwanie zdrowotne – zarówno dla pacjentów jak i lekarzy. Jest to obecnie jedna z niewielu chorób sercowo-naczyniowych, której częstość występowania nadal rośnie. Dotyka głównie osoby powyżej 65. roku życia i to właśnie ona odpowiada za największą liczbę hospitalizacji w tej grupie wiekowej. Co więcej, śmiertelność wśród pacjentów z zaawansowaną postacią choroby jest bardzo wysoka – niemal połowa z nich umiera w ciągu roku od rozpoznania niewydolności w IV klasie NYHA (klasyfikacja niewydolności serca według New York Heart Association, Nowojorskie Towarzystwo Kardiologiczne). W Polsce tak jak w wielu krajach europejskich, niewydolność serca najczęściej rozwija się w wyniku długotrwałego niedokrwienia mięśnia sercowego lub przewlekłego nadciśnienia tętniczego. Niewydolność serca generuje również bardzo wysokie koszty – zarówno związane z hospitalizacją, jak i opieką ambulatoryjną. Dlatego kluczowe znaczenie ma regularna, kompleksowa diagnostyka, która pozwala na wczesne wykrycie problemu, zapobieganie powikłaniom oraz znaczne ograniczenie wydatków na leczenie.

Czynniki ryzyka – co zwiększa prawdopodobieństwo choroby?

Choroby serca nie rozwijają się nagle - zazwyczaj są wynikiem długotrwałych procesów zachodzących w organizmie. W wielu przypadkach ich pojawienie się jest związane z
czynnikami, na które mamy realny wpływ, takimi jak styl życia, dieta, aktywność fizyczna czy odpowiednie leczenie istniejących schorzeń.
Oto najważniejsze z nich:

Nadciśnienie tętnicze – prowadzi do przeciążenia serca i uszkodzenia naczyń;
zaburzenia lipidowe – wysoki poziom LDL (tzw. „złego cholesterolu”) i niski HDL (tzw. „dobrego cholesterolu”);
otyłość, szczególnie brzuszna – sprzyja miażdżycy;
brak aktywności fizycznej – brak ruchu oraz siedzący tryb życia może powodować zwiększone ryzyko wystąpienia chorób serca, nadciśnienia, zawału, a nawet udaru;
palenie tytoniu – palenie tytoniu zwiększa prawdopodobieństwo wielu chorób układu krążenia. np choroby niedokrwiennej serca i zawału serca oraz nadciśnienia
tętniczego;
nieodpowiednia dieta – bogata w tłuszcze trans, sól oraz cukry proste;
przewlekły stres i brak snu – może powodować zwiększone ryzyko nadciśnienia oraz prowadzić do nadmiernego wydzielania kortyzolu, który ma negatywny wpływ na serce i w konsekwencji może doprowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych;
cukrzyca typu 2 – przyspiesza rozwój miażdżycy i zwiększa ryzyko zawału.

Nie bez znaczenia są także takie czynniki jak:

Wiek, płeć (mężczyźni są bardziej narażeni przed 60. rokiem życia);
czynnik genetyczny – jeśli w rodzinie występowały przypadki osób cierpiących nachoroby serca, istnieje wyższe ryzyko zachorowania.

Objawy, których nie można ignorować

Chociaż wiele chorób serca rozwija się bezobjawowo, organizm często wysyła sygnały ostrzegawcze. Do najczęstszych objawów należą:

Bóle i ucisk w klatce piersiowej, odczuwalny szczególnie podczas wysiłku;
duszność, nawet przy niewielkim wysiłku fizycznym;
przewlekłe zmęczenie;
osłabienie;
kołatanie serca lub uczucie „przeskakiwania” rytmu;
zawroty głowy;
omdlenia;
zimne poty;
uczucie niepokoju;
obrzęki nóg i kostek.

Jeśli zauważysz u siebie niepokojące objawy - nie czekaj – natychmiastowa diagnostyka może okazać się kluczowa i uratować życie.

Styl życia – najlepszy „lek” dla serca

Co możesz zrobić?

Zadbaj o dobrze zbilansowaną dietę bogatą w kwasy omega-3;
ważnym elementem profilaktyki są regularne badania między innymi poziomu cholesterolu i ciśnienia krwi;
należy unikać używek w tym papierosów i alkoholu;
wprowadź codzienną aktywność fizyczną - minimum 150 minut umiarkowanego wysiłku tygodniowo;
zadbaj o utrzymanie prawidłowej masy ciała;
badaj się regularnie zwłaszcza po 40. roku życia;
unikaj sytuacji stresowych oraz wprowadź aktywność, która obniża poziom stresu np. medytację, jogę, czas z bliskimi;
wysypiaj się - staraj się spać min. 7–8 godzin dziennie.

Wczesna diagnostyka – najskuteczniejsza broń

Jednym z najważniejszych elementów profilaktyki chorób serca jest regularne wykonywanie badań kontrolnych, które pozwalają wykryć zagrożenie, zanim dojdzie do rozwoju choroby.

Do podstawowych badań należą:

Pomiar ciśnienia tętniczego;
lipidogram (cholesterol całkowity, LDL, HDL, triglicerydy);
glikemia na czczo i hemoglobina glikowana (HbA1c);
EKG (elektrokardiogram) – badanie pozwala na wykrycie między innymi zaburzeń rytmu serca oraz przebytych zawałów;
echo serca (USG serca) – badanie wykonuje się w celu oceny budowy i funkcjonowania serca;
holter EKG / ciśnieniowy – to 24-godzinny monitoring rytmu serca lub ciśnienia;
badania wysiłkowe na bieżni - ocenia wydolność serca podczas wysiłku fizycznego;
tomografia naczyń wieńcowych (TK) – to nowoczesna metoda obrazowania tętnic.

Im wcześniej wykryjemy nieprawidłowości, tym większa szansa na skuteczne leczenie i
zatrzymanie rozwoju choroby.

Leczenie – medycyna 3.0 w służbie serca

Współczesna kardiologia oferuje szereg nowoczesnych terapii i metod leczenia chorób serca – od farmakoterapii i angioplastyki (zabiegu polegającego na udrożnieniu zwężonych lub
zablokowanych naczyń krwionośnych, najczęściej tętnic wieńcowych w sercu), przez wszczepienie stentów i rozruszników, aż po przeszczepy serca w ciężkich przypadkach. Coraz większe znaczenie zyskuje także telemedycyna i urządzenia do domowego monitorowania, np. zegarki i inne urządzenia mierzące tętno oraz EKG.

Podsumowanie

Choroby serca należą aktualnie do najpoważniejszych zagrożeń zdrowotnych, jednak w dużej mierze można im zapobiec. Świadomość, profilaktyka oraz zdrowy styl życia – zgodnie z założeniami medycyny 3.0 znacząco ograniczają ryzyko ich wystąpienia i sprzyjają długiemu, aktywnemu życiu. Nie zwlekaj, aż pojawią się pierwsze objawy – podejmij działania już teraz, bo to właśnie zdrowe serce stanowi podstawę Twojej przyszłości.

Bibliografia:

1. Beręsewicz, A., & Skierczyńska, A. (2006). Miażdżyca-choroba całego życia i całej populacji krajów cywilizacji zachodniej. Choroby serca i Naczyń, 3(1), 1-6.

Attia, P., & Gifford, B. (2024). Żyć dłużej. Nauka o długim życiu w zdrowiu (J. Grabarek, tłum.). Filia. (Tłumaczenie oryginału z 2023).

3. Karasek, D., Kubica, A., & Sinkiewicz, W. (2008). Epidemia niewydolności serca-problem zdrowotny i społeczny starzejących się społeczeństw Polski i Europy. Folia Cardiologica, 3(5), 242-248.

Autor merytoryczny: Karolina Pasterz, specjalista portalu Longevity+