Woreczek żółciowy - funkcje, budowa i najczęstsze schorzenia

5.0

Ocena klientów: 3 ocen

Z artykułu dowiesz się:

Woreczek żółciowy — rola i funkcje w organizmie
Choroby woreczka żółciowego
Objawy problemów z woreczkiem żółciowym
Diagnostyka i leczenie chorób woreczka żółciowego
Dieta i styl życia przy problemach z woreczkiem żółciowym

sprawdź też:

1. Rak pęcherzyka żółciowego — objawy, diagnostyka, leczenie, rokowania

2. Ból brzucha - jakich chorób może być objawem?

3. Badania krwi - jakie ich rodzaje możesz wykonać?

Data publikacji: 2025-03-18

Data aktualizacji: 2025-03-18

Woreczek żółciowy - rola i funkcje w organizmie

Woreczek żółciowy, zwany również pęcherzykiem żółciowym jest to ważny narząd układu pokarmowego. Jego główną rolą jest gromadzenie i uwalnianie żółci, co ma kluczowe znaczenie w procesie trawienia tłuszczów. W tym artykule omówię budowę i funkcje woreczka żółciowego, a także najczęstsze choroby, objawy oraz metody leczenia.

Budowa i lokalizacja woreczka żółciowego

Woreczek żółciowy to narząd o rozmiarach ok. 2-3 cm szerokości i ok. 6-7 cm długości w kształcie gruszki, a pojemność to około 50 ml, jest niewielką strukturą położoną po prawej stronie ciała, w obrębie dolnej części wątroby. Składa się z trzech części: dna, trzonu i szyjki, która przechodzi w przewód pęcherzykowy.

Funkcje woreczka żółciowego: gromadzenie i uwalnianie żółci

Główną funkcją woreczka żółciowego jest magazynowanie, a następnie uwalnianie żółci do jelita cienkiego, aby wspomóc trawienie tłuszczów. Podczas trawienia tłuszczów, np. po spożyciu tłustego posiłku, woreczek żółciowy kurczy się, uwalniając żółć do dwunastnicy. Żółć zawiera kwasy żółciowe, które emulgują tłuszcze, ułatwiając ich trawienie i wchłanianie. Dzięki wydzielaniu żółci nasz organizm jest w stanie wchłonąć, witamy rozpuszczalne w tłuszczach, takie jak: A, D, E czy K.

Choroby woreczka żółciowego

Kamica żółciowa — najczęstsza choroba pęcherzyka żółciowego

Kamica żółciowa jest schorzeniem polegającym na tworzeniu się złogów (kamieni) w woreczku żółciowym. Powstają one na skutek nadmiernego stężenia cholesterolu, bilirubiny lub wapnia w żółci. Kamica żółciowa może przebiegać w sposób bez objawowy lub też może towarzyszyć jej szereg objawów w tym: kolka żółciowa, czyli nagły, silny ból w prawym podżebrzu.

Kamica pęcherzyka żółciowego stanowi istotny problem zdrowotny. Szacuje się, że w Europie Zachodniej schorzenie to dotyczy 10–12% populacji. Zaś w samej Polsce występowanie kamicy żółciowej występuje u około 10–20% populacji. Przyczyn kamicy żółciowej jest wiele, ale najczęściej stwierdza się ją po 50. roku życia.

Zapalenie woreczka żółciowego — objawy i przyczyny

Zapalenie pęcherzyka żółciowego, zwane (cholecystitis), to stan zapalny spowodowany zazwyczaj obecnością kamieni żółciowych, które blokują odpływ żółci. Kamienie żółciowe składają się z substancji chemicznych znajdujących się w żółci (cholesterolu, barwników żółciowych, białek, wapnia oraz jonów nieorganicznych). Objawia się bólem w prawym podżebrzu, gorączką, nudnościami i wymiotami.

Przyczyn kamicy żółciowej może być wiele w tym czynniki genetyczne i środowiskowe. Oto niektóre z nich:

Podłoże genetyczne - badania przeprowadzone w 2017 roku wykazały, że czynniki genetyczne odpowiadają za około 30% całkowitego ryzyka kamicy żółciowej;
płeć - kamica żółciowa występuje 3–4-krotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Może to wynikać ze stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej oraz wpływu żeńskich hormonów płciowych: estrogenu i progesteronu. Hormony te mają wpływ na wydzielanie cholesterolu i zmniejszają uwalnianie soli kwasów żółciowych, oraz zaburzają opróżnianie pęcherzyka żółciowego, co doprowadza do zastoju żółci;
wiek — ryzyko wystąpienia kamicy żółciowej zwiększa się 10-krotnie po 40. roku życia. Dzieje się tak z powodu spadku aktywności enzymu 7 – α-hydroksylazy cholesterolu, który jest kluczowym enzymem związanym z syntezą kwasów żółciowych;
choroba cywilizacyjna — kamica żółciowa jest chorobą, która występuje głównie w cywilizacji ludności państw wysoko rozwiniętych. Z powodu wysokiej kaloryczności posiłków, spożywania produktów wysoko przetworzonych wśród danej populacji;
otyłość i nadwaga mają ogromny wpływ na występowanie kamicy pęcherzyka żółciowego. Badania potwierdzają ścisły związek (u obu płci, ale szczególnie wyraźny u kobiet) pomiędzy zwiększeniem BMI a zwiększonym ryzykiem objawowej kamicy żółciowej;
operacja bariatryczna — jest jedną z metod leczenia otyłości. Należy jednak pamiętać, że okresy ekstremalnej utraty wagi lub nadmiernej redukcji, które mogą wystąpić po operacji bariatrycznej, dodatkowo zwiększają ryzyko powstawania kamieni żółciowych;
przyjmowanie niektórych leków — należy pamiętać, że stosowanie niektórych leków, takich jak fibraty, estrogeny, pochodne somatostatyny czy też niektórych antybiotyków z grupy cefalosporyn mogą zwiększać prawdopodobieństwo tworzenia złogów w pęcherzyku żółciowym;
inne czynniki — na rozwój kamicy żółciowej mogą mieć wpływ również inne czynniki w tym: mukowiscydoza, marskość wątroby, masywnie wydzielające przetoki żółciowe, długotrwałe żywienie pozajelitowe.

Inne schorzenia: wodniak, ropniak, polipy i nowotwory

Innymi chorobami pęcherzyka żółciowego mogą być również:

Wodniak pęcherzyka żółciowego — powstaje na skutek przedłużającego się zatkania przewodu pęcherzykowego przez kamień;
ropniak pęcherzyka żółciowego — jest powikłaniem ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego. Jego cechą charakterystyczną jest gromadzenie się ropy w obrębie struktury;
polipy pęcherzyka żółciowego — to guzowate twory, które powstają w pęcherzyku żółciowym, które pojawiają się zazwyczaj w przebiegu kamicy żółciowej;
rak pęcherzyka żółciowego — jest rzadką chorobą dotyczącą głównie starszych pacjentów z przewagą kobiet. Jest jednym z najbardziej złośliwych nowotworów układu pokarmowego.

Objawy problemów z woreczkiem żółciowym

Ból w nadbrzuszu i prawym podżebrzu

Najczęstszym objawem chorób woreczka żółciowego jest ból w prawym podżebrzu, promieniujący do pleców lub prawego barku. Może on pojawić się po spożyciu tłustych, ciężkostrawnych potraw.

Gorączka, dreszcze i inne objawy zapalenia

Do innych objawów, które mogą pojawić się w przebiegu schorzenia, należą:

Nudności i wymioty;
wzdęcia i uczucie pełności;
gorączka;
dreszcze;
ogólne osłabienie organizmu.

Objawy kamicy żółciowej i zatkania dróg żółciowych

Zatkanie dróg żółciowych przez kamienie może powodować:

Żółtaczkę (zażółcenie skóry i białek oczu);
ciemny mocz;
odbarwione stolce oraz intensywne swędzenie skóry.

Diagnostyka i leczenie chorób woreczka żółciowego

Metody diagnostyczne: obrazowanie i próby wątrobowe

Podstawowe metody diagnostyczne to USG jamy brzusznej;
tomografia komputerowa;
rezonans magnetyczny z cholangiografią;
cholescyntygrafia (HIDA SCA);
badania krwi, takie jak próby wątrobowe (ALT, AST, bilirubina) oraz oznaczenie poziomu CRP przy podejrzeniu stanu zapalnego.

Leczenie kamicy i zapalenia woreczka żółciowego

W przypadku łagodnego przebiegu choroby stosuje się dietę lekkostrawną i leczenie farmakologiczne. Zapalenie leczy się antybiotykami, a w ciężkich przypadkach wykonuje się cholecystektomię, czyli usunięcie pęcherzyka żółciowego.

Chirurgiczne usunięcie woreczka żółciowego — cholecystektomia

Zabiegiem, który jest stosowany w przypadku, kiedy należy usunąć pęcherzyk żółciowy, jest cholecystektomia. Zabieg ten można przeprowadzić na dwa sposoby:

Laparoskopowa cholecystektomia – małoinwazyjna metoda operacyjna

Jest to najczęściej stosowana technika, ponieważ wiąże się z mniejszym ryzykiem powikłań i krótszym czasem rekonwalescencji. Operacja polega na wykonaniu kilku niewielkich nacięć w okolicy brzucha, przez które wprowadzane są cienkie narzędzia chirurgiczne oraz kamera. Dzięki temu chirurg może dokładnie obserwować pole operacyjne na monitorze i precyzyjnie usunąć woreczek żółciowy. Zabieg ten jest mniej bolesny niż metoda tradycyjna, a pacjent szybciej wraca do pełnej sprawności. Obecnie zabieg usunięcia pęcherzyka metodą laparoskopową jest jedną z najczęściej wykonywanych procedur na oddziałach chirurgii ogólnej;

cholecystektomia otwarta – tradycyjna operacja

W niektórych przypadkach, gdy laparoskopia jest niemożliwa lub niebezpieczna (np. przy dużych kamieniach, poważnych stanach zapalnych czy anomaliach anatomicznych), wykonuje się cholecystektomię otwartą. Podczas tego zabiegu chirurg dokonuje jednego większego nacięcia w prawej górnej części brzucha, przez które usuwa woreczek żółciowy. Tego typu operacja wiąże się z dłuższym okresem rekonwalescencji i większym ryzykiem powikłań, ale jest niezbędna w bardziej skomplikowanych przypadkach.

Decyzję o rodzaju jak również o metodzie operacji podejmuje chirurg po dokonaniu pełnej oceny badań biochemicznych krwi i badań obrazowych pęcherzyka żółciowego.

Dieta i styl życia przy problemach z woreczkiem żółciowym

Dieta niskotłuszczowa i lekkostrawna

Osoby z kamicą żółciową powinny unikać tłustych, smażonych i ciężkostrawnych potraw. Zaleca się dietę bogatą w warzywa, chude białko i produkty pełnoziarniste.

Kamica żółciowa — dieta po zabiegu

W celu powrotu do pełnej sprawności po zabiegu ważne jest, aby stosować odpowiednią dietę!

Warto przestrzegać kilku zasad:

Należy spożywać 5 - małych lekkostrawnych posiłków oraz dobrze się nawadniać;
unikać tłustych potraw, ostrych przypraw, kawy, napojów gazowanych, alkoholu;
należy wybierać chude mięso, ryby, drób;
spożywać warzywa i owoce, unikać warzyw takich jak kapusta czy brokuły;
warto spożywać produkty pełnoziarniste.

Dobrze dopasowana dieta pomoże w złagodzeniu objawów, oraz w szybszym powrocie do zdrowia.

Zalecenia po usunięciu woreczka żółciowego

Po cholecystektomii konieczne jest stosowanie się do zaleceń lekarza! Ważnym elementem rekonwalescencji jest dieta lekkostrawna, której należy ściśle przestrzegać przez kilka tygodni po zabiegu, a następnie stopniowo wprowadzać inne produkty zgodnie z zaleceniami specjalisty. Należy jeść częściej, ale w mniejszych porcjach. Po usunięciu pęcherzyka żółciowego konieczne są stałe zmiany w diecie pacjenta.

Zioła i naturalne sposoby wspomagające woreczek żółciowy

Warto wiedzieć, że niektóre zioła mają właściwości, które mogą wspierać pracę wątroby i układu żółciowego, poprawiając proces trawienia tłuszczów. Do takich ziół zaliczamy:

Mniszek lekarski;
ostropest plamisty;
kurkumę.

Podsumowanie

Woreczek żółciowy odgrywa ważną rolę w trawieniu tłuszczów, jednak jego choroby mogą powodować poważne dolegliwości. Najczęstszym schorzeniem pęcherzyka żółciowego jest kamica żółciowa, której objawy obejmują ból w prawym podżebrzu, nudności i niekiedy żółtaczkę. Diagnostyka obejmuje badania obrazowe i laboratoryjne, a leczenie może wymagać interwencji chirurgicznej. Odpowiednia dieta i styl życia mogą pomóc w profilaktyce oraz łagodzeniu objawów chorób pęcherzyka żółciowego.

Bibliografia:

1. Niewiadomska, O., Lebensztejn, D., Bakuła, A., Teisseyre, M., Czubkowski, P., Kwiatkowski, W., ... & Jankowska, I. (2014). Charakterystyka kliniczna dzieci z kamicą pęcherzyka żółciowego–badanie dwuośrodkowe. Postępy Nauk Medycznych, 27(3), 145-149.

2. Minasiewicz, R., Urban, J., Szałkowski, Z., & Kukowska, D. (2016). Ocena jakości życia pacjentów po usunięciu pęcherzyka żółciowego metodą klasyczną lub laparoskopową. Zeszyty Naukowe WSA w Łomży, 64, 47-71.

3. Kebkalo, A., Tkachuk, O., Reyti, A., Chanturidze, A., & Pashunskyi, Y. (2020). Chirurgiczne leczenie ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego u pacjentów otyłych. Polish Journal of Surgery, 92(5), 37-42.

4. Gembal, P., Milik, K., Ździebło, J., Kęsik, J., & Zubilewicz, T. (2007). Rys historyczny cholecystektomii otwartej i laparoskopowej. Chirurgia Polska, 9(2), 97-103.

5. Chwarścianek, A., Jagielski, M., & Jackowski, M. (2024). Kamica pęcherzyka żółciowego. In Medical Forum (Vol. 2, No. 1).

Autor merytoryczny: Karolina Pasterz, specjalista portalu Zdrowegeny.pl