Miażdżyca – rola badań lipidowych i markerów stanu zapalnego
Z artykułu dowiesz się:
- Miażdżyca – co to jest?
- Rodzaje miażdżycy
- Czynniki zwiększające ryzyko powstania miażdżycy
- Objawy miażdżycy
- Rola badań lipidowych w diagnostyce miażdżycy
- Stan zapalny a miażdżyca
- Markery stanu zapalnego istotne w diagnostyce miażdżycy
- Dieta w miażdżycy
- Miażdżyca a witamina K2
- Nowoczesne metody diagnostyczne w profilaktyce miażdżycy
sprawdź też:
Data publikacji: 2025-02-12
Data aktualizacji: 2025-02-12
Miażdżyca – co to jest?
Miażdżyca jest to choroba przewlekła naczyń krwionośnych, gdzie dochodzi do odkładania się złogów tłuszczowych, głównie cholesterolu, na ścianach tętnic. Prowadzi to do ich zwężenia oraz utrudnia przepływ krwi. Może to doprowadzić do groźnych schorzeń takich jak udar mózgu czy zawał serca. W tym artykule przedstawię najważniejsze informacje na temat miażdżycy, oraz to, jaką rolę pełnią badania lipidowe oraz markery stanu zapalnego.
Rodzaje miażdżycy
Istnieje wiele rodzajów miażdżycy.
W zależności od lokalizacji zmian w naczyniach krwionośnych:
W zależności od lokalizacji zmian w naczyniach krwionośnych:
- Miażdżyca tętnic wieńcowych – która prowadzi do choroby niedokrwiennej serca i zwiększa ryzyko zawału mięśnia sercowego;
- miażdżyca tętnic mózgowych – która może powodować udar niedokrwienny mózgu i zaburzenia neurologiczne;
- miażdżyca tętnic obwodowych – która dotyczy kończyn dolnych i może prowadzić do chromania przestankowego oraz martwicy tkanek;
- miażdżyca aorty – powoduje osłabienie ścian naczyń i zwiększa ryzyko tętniaka;
- miażdżyca nerkowa – powoduje ograniczenie przepływu krwi do nerek, co może powodować nadciśnienie i niewydolność nerek.
Czynniki zwiększające ryzyko powstania miażdżycy
Miażdżyca jest chorobą spowodowaną czynnikami środowiskowymi, oraz genetycznymi. Czynnikami zwiększającymi powstanie tej choroby są:
- Podwyższony poziom złego cholesterolu LDL - sprzyja tworzeniu blaszek miażdżycowych;
- nadciśnienie tętnicze – powoduje uszkodzenia ściany naczyń, zwiększając ryzyko wystąpienia procesów miażdżycowych;
- palenie papierosów;
- alkohol;
- wysoki poziom glukozy we krwi sprzyja uszkodzeniom naczyń i zwiększa ryzyko miażdżycy;
- otyłość;
- nieprawidłowe odżywianie;
- niska aktywność fizyczna;
- przewlekły stan zapalny w organizmie;
- przewlekły stres;
- nadmiar homocysteiny;
- podeszły wiek;
- kobiety w okresie menopauzalnym i pomenopauzalnym.
Objawy miażdżycy
Miażdżyca zazwyczaj rozwija się bezobjawowo. W niektórych przypadkach mogą wystąpić poszczególne objawy takie jak:
- Miażdżyca tętnic wieńcowych – może objawiać się bólem w klatce piersiowej (dławicą piersiową), dusznością, osłabieniem;
- miażdżyca tętnic mózgowych – może powodować bóle i zawroty głowy, zaburzenia pamięci, niedowłady;
- miażdżyca tętnic obwodowych – może powodować ból nóg podczas chodzenia, uczucie zimnych stóp, rany mogą się gorzej goić;
- miażdżyca nerek – objawia się nadciśnieniem tętniczym oraz zaburzeniami funkcji nerek.
Warto wykonywać regularne badania, gdyż objawy przez dłuższy czas mogą się nie pojawiać. Ważne jest, aby wykryć chorobę na wczesnym etapie, aby nie doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Rola badań lipidowych w diagnostyce miażdżycy
Badania lipidowe są cennym źródłem informacji na temat poziomu cholesterolu i trójglicerydów, które są bezpośrednio związane z ryzykiem rozwoju miażdżycy. Są pomocne w diagnostyce zaburzeń gospodarki lipidowej, a także w ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Kluczowe parametry to:
Kluczowe parametry to:
- Cholesterol całkowity (CHOL);
- Cholesterol LDL („zły” cholesterol) – wysoki poziom sprzyja odkładaniu się blaszek miażdżycowych w tętnicach;
- cholesterol HDL („dobry” cholesterol) – pomaga usuwać nadmiar cholesterolu LDL, redukując ryzyko miażdżycy;
- trójglicerydy (TG) – ich wysokie stężenie sprzyja stanom zapalnym i przyczynia się do rozwoju miażdżycy.
Zestaw tych badań nazywany jest (lipidogramem) - jest to podstawowe badanie wykonywane w diagnostyce oceny stanu gospodarki lipidowej. Regularne monitorowanie tych parametrów pozwala na wczesne wykrycie zaburzeń lipidowych.
Grupa podwyższonego ryzyka
Osoby z grupy podwyższonego ryzyka powinny wykonywać lipidogram przynajmniej raz w roku, są to:
- Mężczyźni po 40-tce;
- kobiety po 50-tce;
- osoby leczące się na nadciśnienie tętnicze;
- diabetycy;
- pacjenci z chorobami nerek;
- z chorobami wątroby, dróg żółciowych;
- z chorobami tarczycy;
- osoby z otyłością;
- z chorobą serca w wywiadzie rodzinnym.
Lub częściej jeśli istnieją ku temu wskazania lekarskie.
Stan zapalny a miażdżyca
Przewlekły stan zapalny w organizmie może przyczynić się do przyspieszenia rozwoju miażdżycy. Układ odpornościowy reaguje na złogi cholesterolu w naczyniach, co prowadzi do powstawania stanu zapalnego i stopniowego uszkodzenia tętnic.
Markery stanu zapalnego istotne w diagnostyce miażdżycy
W diagnostyce miażdżycy ważna jest również weryfikacja wskaźników stanu zapalnego.
Jednym z najważniejszych wskaźników stanu zapalnego jest:
Jednym z najważniejszych wskaźników stanu zapalnego jest:
- Hs-CRP (wysokoczułe białko C-reaktywne) - jest to wskaźnik ryzyka miażdżycy i związanego z nim ryzyka chorób sercowo-naczyniowych;
- Interleukina-6 (IL-6) – jej podwyższone stężenie stanowi dużą wartość diagnostyczną i może wskazywać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych;
- fibrinogen – białko biorące udział w procesie krzepnięcia krwi, jego podwyższony poziom może wskazywać zwiększone ryzyko zakrzepów.
Miażdżyca a stan zapalny skóry i jamy ustnej
- Badania wskazują, że przewlekłe stany zapalne skóry takie jak: łuszczyca czy atopowe zapalenie skóry mogą zwiększyć ryzyko powstania miażdżycy poprzez nasilenie stanu zapalnego w organizmie.
- Stan zapalny jamy ustnej i dziąseł może prowadzić do zwiększenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Ponieważ bakterie i toksyny, które powstają w efekcie tego zapalenia, mogą dostać się do krwiobiegu, nasilając stan zapalny zwiększający ryzyko rozwoju miażdżycy.
Dieta w miażdżycy
Dieta odgrywa bardzo ważną rolę w zapobieganiu, oraz procesie leczenia miażdżycy. Odpowiednio dostosowana dieta może pomóc w obniżeniu poziomu złego cholesterolu, zmniejszeniu stanów zapalnych oraz ogólnej poprawie zdrowia.
Zaleca się spożywanie następujących produktów:
Zaleca się spożywanie następujących produktów:
- Warzywa i owoce – są źródłem antyoksydantów, witamin oraz błonnika co działa korzystnie na naczynia krwionośne;
- produkty pełnoziarniste – pomagają regulować poziom cholesterolu;
- zdrowe tłuszcze – które są zawarte w takich produktach jak: oliwa z oliwek, awokado, orzechy, tłustych ryby. Pomagają w redukcji złego cholesterolu LDL i podnoszą poziom dobrego HDL;
- rośliny strączkowe – pomagają kontrolować poziom lipidów we krwi;
- orzechy i nasiona – jest to źródło zdrowych tłuszczów i steroli roślinnych, które wspomagają pracę serca.
Ogranicz produkty takie jak:
- Tłuszcze trans i nasycone – które zazwyczaj są zawarte w fast foodach, margarynach utwardzanych i przetworzonych produktach spożywczych;
- czerwone mięso i przetworzone wędliny;
- cukry i produkty wysoko przetworzone;
- sól – nadmiar soli może prowadzić zwiększenia ciśnienia krwi, co dodatkowo obciąża układ krwionośny.
Miażdżyca a witamina K2
Witamina K2 ma istotny wpływ na układ sercowo — naczyniowy, ponieważ wspomaga prawidłowe rozmieszczenie wapnia w organizmie. Jej działanie sprowadza się do zapobiegania odkładaniu się wapnia w ścianach tętnic, dzięki czemu zmniejsza ryzyko zwapnienia naczyń, co jest ważnym czynnikiem rozwoju miażdżycy.
Warto wzbogacić więc swoją dietę o produkty, które są źródłem witaminy K2.
Warto wzbogacić więc swoją dietę o produkty, które są źródłem witaminy K2.
Produkty zawierające witaminę K2:
- Sfermentowane produkty mleczne, sery dojrzewające;
- żółtka jaj;
- mięso zwierząt karmionych trawą;
- wątróbka.
Z badań wynika, że suplementacja witaminy K2 w połączeniu z witaminą D3 może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka powstania miażdżycy.
Nowoczesne metody diagnostyczne w profilaktyce miażdżycy
Oprócz klasycznych badań lipidowych takich jak (lipidogram) oraz markerów stanu zapalnego, dostępne są również inne metody diagnostyczne, pozwalające na dokładniejszą ocenę ryzyka miażdżycy, są to:
- Testy genetyczne – które mają na celu identyfikację predyspozycji genetycznych w kierunku zaburzeń lipidowych i miażdżycy;
- USG Doppler tętnic szyjnych – badania ocenia stan naczyń krwionośnych i wykrywa ewentualne zwężenia;
- tomografia komputerowa (CT) tętnic wieńcowych – pomaga w ocenie zwapnień i stopnia zaawansowania miażdżycy.
Podsumowanie
Regularna diagnostyka w tym wykonywanie badań lipidowych oraz monitorowanie markerów stanu zapalnego w organizmie są kluczowym elementem w profilaktyce miażdżycy. Wczesne wykrycie wszelkich nieprawidłowości pozwala na wdrożenie odpowiedniego leczenia oraz zmiany nawyków żywieniowych i stylu życia. Nowoczesne metody diagnostyczne w tym testy genetyczne dają większe możliwości diagnostyczne oraz pozwalają uniknąć miażdżycy i jej powikłań.
Bibliografia:
1. Kaźmierski R. (2009). Udział czynników zapalnych i zakaźnych w patogenezie miażdżycy tętnic szyjnych, Polski Przegląd Neurologiczny. Vol. 5, Nr 4, s. 166–176.
2. Dąbek J., Majewski M. M. Bałys M., Gąsior Z. B. (2019). Rokowanie chorych z wczesną miażdżycą tętnic wieńcowych w 4-letniej obserwacji, Ann. Acad. Med. Siles. (online). Nr 73, s. 1-7.
3. Piotkowska R., Dobosz M., Książe J., Gzeoz H. (2011). Jakość życia chorych z miażdżycą naczyń obwodowych – przegląd piśmiennictwa. Nr 42, s. 89–95.
4. Beręsewicz A., Skierczyńska A. (2006). Miażdżyca — choroba całego życia i całej populacji krajów cywilizacji zachodniej. Profilaktyka chorób serca i naczyń. Choroby Serca i Naczyń. Vol. 3, Nr 1, s. 1- 6.
5. Dobrzyńska M. (2016). Historia badań nad miażdżycą oraz rolą diety w patogenezie zmian miażdżycowych. Acta Medicorum Polonorum. Vol. 6, Nr 1, s. 35 - 40.
6. Berek K., Bobiński R. (2009). Miażdżyca — choroba wieloczynnikowa. Via Medica, Problemy Pielęgniarstwa. Vol. 17, Nr 3, s. 257–262.
Regularna diagnostyka w tym wykonywanie badań lipidowych oraz monitorowanie markerów stanu zapalnego w organizmie są kluczowym elementem w profilaktyce miażdżycy. Wczesne wykrycie wszelkich nieprawidłowości pozwala na wdrożenie odpowiedniego leczenia oraz zmiany nawyków żywieniowych i stylu życia. Nowoczesne metody diagnostyczne w tym testy genetyczne dają większe możliwości diagnostyczne oraz pozwalają uniknąć miażdżycy i jej powikłań.
Bibliografia:
1. Kaźmierski R. (2009). Udział czynników zapalnych i zakaźnych w patogenezie miażdżycy tętnic szyjnych, Polski Przegląd Neurologiczny. Vol. 5, Nr 4, s. 166–176.
2. Dąbek J., Majewski M. M. Bałys M., Gąsior Z. B. (2019). Rokowanie chorych z wczesną miażdżycą tętnic wieńcowych w 4-letniej obserwacji, Ann. Acad. Med. Siles. (online). Nr 73, s. 1-7.
3. Piotkowska R., Dobosz M., Książe J., Gzeoz H. (2011). Jakość życia chorych z miażdżycą naczyń obwodowych – przegląd piśmiennictwa. Nr 42, s. 89–95.
4. Beręsewicz A., Skierczyńska A. (2006). Miażdżyca — choroba całego życia i całej populacji krajów cywilizacji zachodniej. Profilaktyka chorób serca i naczyń. Choroby Serca i Naczyń. Vol. 3, Nr 1, s. 1- 6.
5. Dobrzyńska M. (2016). Historia badań nad miażdżycą oraz rolą diety w patogenezie zmian miażdżycowych. Acta Medicorum Polonorum. Vol. 6, Nr 1, s. 35 - 40.
6. Berek K., Bobiński R. (2009). Miażdżyca — choroba wieloczynnikowa. Via Medica, Problemy Pielęgniarstwa. Vol. 17, Nr 3, s. 257–262.
Autor merytoryczny: Karolina Pasterz, specjalista portalu Zdrowegeny.pl
To badanie będzie pomocne:
KardioDNA - ryzyko udaru mózgu, zawału serca i miażdżycy
Cena w placówce
4600.00 zł
Cena online:
4395.00 zł
Technologia badania:Sekwencjonowanie Nowej Generacji
Czas oczekiwania na wynik:3-6 miesięcy
Dostępne testy
Lipidogram
44.00 zł
CRP, ilościowo
25.00 zł
