Cukrzyca ciążowa – co warto wiedzieć? Przyczyny, objawy i leczenie
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest cukrzyca ciążowa?
- Przyczyny cukrzycy ciążowej
- Objawy i przebieg cukrzycy ciążowej
- Diagnostyka cukrzycy ciążowej
- Leczenie cukrzycy ciążowej
- Wpływ cukrzycy ciążowej na rozwój płodu i noworodka
- Profilaktyka cukrzycy ciążowej
sprawdź też:
Data publikacji: 2025-01-23
Data aktualizacji: 2025-01-23
Czym jest cukrzyca ciążowa?
Cukrzyca ciążowa to jedna z postaci cukrzycy, która rozwija się w trakcie ciąży. To stan, w którym dochodzi do zaburzeń metabolizmu glukozy w organizmie. Cukrzyca ciążowa zazwyczaj rozwija się w drugim lub trzecim trymestrze ciąży i jest wynikiem zmniejszonej wrażliwości na insulinę. Na cukrzycę ciążową mogą zachorować również kobiety, które przed ciążą nie miały problemów z poziomem glukozy we krwi. Jest to stan, który wymaga szczególnej uwagi ze względu na wpływ na zdrowie matki i dziecka. Wyróżniamy cukrzycę przedciążową oraz ciążową. Cukrzyca przedciążowa — to cukrzyca typu I lub II występująca u kobiety przed zajściem w ciążę.
Cukrzyca ciążowa — to zaburzenia tolerancji węglowodanów, które są po raz pierwszy rozpoznane w ciąży, bądź są to zaburzenia rozwijające się w trakcie występującej ciąży. Wyróżnia się dwa rodzaje cukrzycy ciążowej – GDM 1, w przypadku której jako leczenie stosuje się dietę niskowęglowodanową oraz umiarkowany wysiłek fizyczny. Drugi rodzaj cukrzycy, czyli GDM 2, wymaga wprowadzenia leczenia insuliną. W tym artykule wyjaśnimy, jakie są przyczyny, objawy i sposoby leczenia, oraz sposoby zapobiegania cukrzycy ciążowej.
Cukrzyca ciążowa — to zaburzenia tolerancji węglowodanów, które są po raz pierwszy rozpoznane w ciąży, bądź są to zaburzenia rozwijające się w trakcie występującej ciąży. Wyróżnia się dwa rodzaje cukrzycy ciążowej – GDM 1, w przypadku której jako leczenie stosuje się dietę niskowęglowodanową oraz umiarkowany wysiłek fizyczny. Drugi rodzaj cukrzycy, czyli GDM 2, wymaga wprowadzenia leczenia insuliną. W tym artykule wyjaśnimy, jakie są przyczyny, objawy i sposoby leczenia, oraz sposoby zapobiegania cukrzycy ciążowej.
Przyczyny cukrzycy ciążowej
- Za główną przyczynę cukrzycy u kobiet ciężarnych uważa się insulinooporność spowodowana przez hormony, które mają działanie antagonistyczne w stosunku do insuliny, a których stężenie w czasie ciąży wzrasta. Są to estrogeny, progesteron, hormon wzrostu i prolaktyna. Hormony te mogą zakłócać działanie insuliny, co prowadzi do hiperglikemii (podwyższonego poziomu cukru we krwi);
- otyłość matki przed ciążą;
- wiek powyżej 35 lat;
- predyspozycje genetyczne — występowanie w rodzinie cukrzycy typu 2 może zwiększać ryzyko;
- zaburzenia tolerancji glukozy w wywiadzie;
- przebycie cukrzycy w poprzedniej ciąży;
- poronienia;
- niewyjaśnione zgony okołoporodowe lub wewnątrzmaciczne;
- wielowodzie (stan, w którym ilość płynu owodniowego przekracza normę);
- urodzenie dziecka z masą ciała powyżej 4000 g;
- zespół policystycznych jajników (PCOS). Może zwiększać ryzyko insulinooporności;
- styl życia;
- dieta bogata w cukry proste;
- brak aktywności fizycznej.
Objawy i przebieg cukrzycy ciążowej
Bardzo często cukrzyca ciążowa przebiega w sposób bezobjawowy. Jest diagnozowana zazwyczaj podczas rutynowych badań. W niektórych przypadkach mogą wystąpić jednak objawy takie jak:
- Nadmierne pragnienie;
- częste oddawanie moczu (poliuria);
- zmęczenie;
- zaburzenie widzenia;
- nawracające infekcje pochwy;
- zwiększony apetyt;
- nienaturalna senność;
- nieznaczna utrata wagi;
- wzrost ciśnienia krwi;
- zawroty głowy;
- omdlenia.
Diagnostyka cukrzycy ciążowej
Głównym elementem diagnostyki cukrzycy ciążowej są badania przesiewowe, które przeprowadza się w trakcie trwania ciąży.
- Najczęściej stosuje się test obciążenia glukozą (OGTT):Jest to badanie z krwi wykonywane na czczo. Należy wypić roztwór 75 g glukozy, taki pomiar należy wykonać po 1 i 2 godzinach.
Badanie pozwala określić reakcję organizmu na obciążenie glukozą.
Normy glikemii według WHO dla testu OGTT to:
Na czczo: <92 mg/dl;
Po 1 godzinie: <180 mg/dl;
Po 2 godzinach: <153 mg/dl.
Jeśli wyniki przekraczają te wartości, rozpoznaje się cukrzycę ciążową. Badania przesiewowe mają ogromne znaczenie, gdyż stwierdzono, że nawet niewielkiego stopnia hiperglikemia podczas ciąży zasadniczo zwiększa ryzyko powikłań położniczych i noworodkowych.
Na czczo: <92 mg/dl;
Po 1 godzinie: <180 mg/dl;
Po 2 godzinach: <153 mg/dl.
Jeśli wyniki przekraczają te wartości, rozpoznaje się cukrzycę ciążową. Badania przesiewowe mają ogromne znaczenie, gdyż stwierdzono, że nawet niewielkiego stopnia hiperglikemia podczas ciąży zasadniczo zwiększa ryzyko powikłań położniczych i noworodkowych.
Leczenie cukrzycy ciążowej
Kompleksowe leczenie cukrzycy ciążowej obejmuje:
- Zmianę nawyków żywieniowych. W diecie preferowane są węglowodany o niskim indeksie glikemicznym. Dieta powinna być bogata w błonnik, warzywa oraz zdrowe tłuszcze, pieczywa z mąki o niskim przemiale (razowe, typu graham), płatków zbożowych, kasz, makaronów z razowej mąki, dzikiego ryżu;
- należy unikać cukrów prostych produktów przetworzonych;
- regularna, umiarkowana aktywność fizyczna (np. spacery, pływanie) - obniża ona glikemię przede wszystkim poprzez poprawę wrażliwości tkanek na insulinę, jednocześnie korzystnie wpływając na ogólną sprawność psychofizyczną;
- codzienne monitorowanie poziomu cukru za pomocą glukometru;
- w przypadku braku skuteczności diety i aktywności fizycznej może być konieczne stosowanie insuliny;
- doustne leki przeciwcukrzycowe nie są obecnie zalecane do leczenia cukrzycy w ciąży. U kobiet stosujących doustne leki przeciwcukrzycowe, głównie u kobiet z cukrzycą typu 2, zaleca się rozpoczęcie insulinoterapii w okresie planowania ciąży lub jak najszybciej po jej rozpoznaniu.
U większości kobiet glukoza normalizuje się po porodzie. Zaleca się jednak, aby poddać się badaniu w kierunku obecności zaburzeń tolerancji glukozy, gdyż przebycie cukrzycy w ciąży jest czynnikiem ryzyka cukrzycy w dalszych latach życia.
Wpływ cukrzycy ciążowej na rozwój płodu i noworodka
Cukrzyca ciążowa może mieć znaczący wpływ na zdrowie płodu oraz noworodka. Nieprawidłowy poziom cukru we krwi matki może prowadzić do:
- Ryzyka wystąpienia powikłań w ciąży;
- zmiany metaboliczne mogą też doprowadzić do wolniejszego rozwoju płodu;
- nie można wyodrębnić wady typowej dla cukrzycy. Niekiedy uważa się za taką zespół zanikowy okolicy krzyżowej, który jest 200–600 razy częściej stwierdzany u noworodków matek z cukrzycą niż w populacji ogólnej;
- makrosomia (nadmierny wzrost płodu) - zwiększa to ryzyko komplikacji podczas porodu, takich jak dystocja barkowa;
- hipoglikemia noworodkowa (niski poziom cukru we krwi) - co wymaga pilnego leczenia;
- zwiększone ryzyko otyłości i cukrzycy typu 2 w przyszłości - u dzieci matek z cukrzycą ciążową;
- zwiększone ryzyko przedwczesnego porodu;
- wcześniejsze porody lub nadmiar insuliny u dziecka mogą powodować problemy z dojrzewaniem płuc;
- ryzyko wad układu sercowo-naczyniowego;
- ryzyko wystąpienia wad ośrodkowego układu nerwowego (OUN).
Jakość życia kobiet z cukrzycą ciążową
Jakie wyzwania czekają kobietę ze stwierdzoną cukrzycą ciążową?
- Codzienne walka ze stresem związanym z niepokojem o przebieg ciąży i zdrowie dziecka. Warto w tym szczególnym czasie zadbać o odpowiednią opiekę psychologiczną, oraz skorzystać ze wsparcia bliskich nam osób;
- kolejnym wyzwaniem jest codzienne monitorowanie poziomu cukru we krwi. Jest to niezbędny nawyk, który należy stosować w trakcie trwania ciąży;
- kobiety muszą także dostosować się do częstszych wizyt lekarskich oraz ewentualnego stosowania insuliny;
- kobiety z cukrzycą ciążową są bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu 2 w przyszłości. Więc konieczne jest, by po zakończeniu ciąży kontynuować zdrowy styl życia, oraz wykonywać regularne badania kontrolne.
Profilaktyka cukrzycy ciążowej
Nie zawsze jest możliwość, aby zapobiec cukrzycy ciążowej, natomiast możemy pośrednio wpłynąć oraz zminimalizować ryzyko zachorowania.
Kluczowymi elementami profilaktyki są:
Kluczowymi elementami profilaktyki są:
- Utrzymywanie prawidłowej masy ciała przed ciążą;
- regularna aktywność fizyczna;
- zdrowa zbilansowana dieta;
- odpowiednia jakość i ilość snu;
- picie odpowiedniej ilości wody;
- regularne wykonywanie badań kontrolnych w tym monitorowanie poziomu cukru we krwi;
- ograniczenie niezdrowego przetworzonego jedzenia;
- ograniczenie spożywania cukrów prostych;
- w sytuacji podejrzenia insulinooporności — stosowanie diety o niskim indeksie glikemicznym;
- spożywanie zdrowych tłuszczów;
- stosowanie odpowiedniej suplementacji.
Podsumowanie
Cukrzyca ciążowa — jest to poważny problem, który nie powinien być bagatelizowany. Już przed zajściem w ciąże należy dbać o swój styl życia, by w przyszłości zminimalizować ryzyko powstania cukrzycy ciążowej. Ważną kwestią jest wczesne rozpoznanie choroby, oraz wdrożenie zdrowych nawyków żywieniowych i regularnej aktywności fizycznej. Współpraca z lekarzem oraz przestrzeganie zaleceń terapeutycznych pozwala minimalizować ryzyko powikłań i zapewnia zdrowy przebieg ciąży. Jeśli jesteś w ciąży lub planujesz dziecko, zadbaj o regularne badania kontrolne, byś miała pewność, że Twoje zdrowie i zdrowie dziecka są pod najlepszym nadzorem.
Cukrzyca ciążowa — jest to poważny problem, który nie powinien być bagatelizowany. Już przed zajściem w ciąże należy dbać o swój styl życia, by w przyszłości zminimalizować ryzyko powstania cukrzycy ciążowej. Ważną kwestią jest wczesne rozpoznanie choroby, oraz wdrożenie zdrowych nawyków żywieniowych i regularnej aktywności fizycznej. Współpraca z lekarzem oraz przestrzeganie zaleceń terapeutycznych pozwala minimalizować ryzyko powikłań i zapewnia zdrowy przebieg ciąży. Jeśli jesteś w ciąży lub planujesz dziecko, zadbaj o regularne badania kontrolne, byś miała pewność, że Twoje zdrowie i zdrowie dziecka są pod najlepszym nadzorem.
Bibliografia:
1. Cypryk K. (2016). Cukrzyca ciążowa — rozpoznawanie i leczenie, Ginekologia i Perinatologia. Via Medica, Gin. Perinat. Prakt. Vol. 1, Nr 2, s. 41– 44.
2. Grzelak T., Janicka E., Kramkowska M., Walczak M., Czyżewska K. (2013). CUKRZYCA CIĄŻOWA – SKUTKI NIEWYRÓWNANIA I PODSTAWY REGULACJI GLIKEMII. Nowiny Lekarskie. Vol. 82, Nr 8, s. 163 –169.
3. Łagoda K., Kobus G., Bachórzewska — Gajewska H. (2008). Wpływ cukrzycy ciążowej na rozwój płodu i noworodka. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii. Vol. 4 Nr 4, s. 168 –173.
4. Majda A., Walas K., Samoiluk O. (2014). Jakość życia kobiet z cukrzycą ciążową. PROBLEMY PIELĘGNIARSTWA. Vol. 22 Nr 4, s. 459–463.
5. Wójcikowski Cz. (2004). Rozwój zaburzeń tolerancji węglowodanów po ciąży powikłanej cukrzycą ciążową. Diabetologia Praktyczna. Vol. 5, Nr 2, s. 113 –116.
6. Gutaj P., Wender-Ożegowska E., Mantaj U., Zawiejska A., Brązert J. (2011). Matczyny BMI oraz przyrost masy ciała w ciąży i ich wpływ na wyniki położnicze u kobiet z cukrzycą ciążową. Ginekol. Pol. Nr 82, s.827-833.
7. Wójcikowski Cz. (2003). Diabetologiczne aspekty prowadzenia ciąży powikłanej cukrzycą. Diabetologia Praktyczna. Vol. 4 Nr 1, s.1-5.
8. Sadowska J., Krzemińska J. (2015). Porównanie sposobu żywienia zdrowych kobiet w ciąży i obciążonych cukrzycą ciążową typu G1. Via Medica. Forum Zaburzeń Metabolicznych. Vol. 6, Nr 4. s. 160 –169.
9. Harasim-Piszczatowska E., Słoma M., Kowalczuk K., Krajewska-Kułak E. Cybulski M. (2016). Cukrzyca ciążowa. Wybrane choroby cywilizacyjne XXI wieku. Nr 5 - 7, s. 217-227.
Autor merytoryczny: Karolina Pasterz, specjalista portalu Zdrowegeny.pl
1. Cypryk K. (2016). Cukrzyca ciążowa — rozpoznawanie i leczenie, Ginekologia i Perinatologia. Via Medica, Gin. Perinat. Prakt. Vol. 1, Nr 2, s. 41– 44.
2. Grzelak T., Janicka E., Kramkowska M., Walczak M., Czyżewska K. (2013). CUKRZYCA CIĄŻOWA – SKUTKI NIEWYRÓWNANIA I PODSTAWY REGULACJI GLIKEMII. Nowiny Lekarskie. Vol. 82, Nr 8, s. 163 –169.
3. Łagoda K., Kobus G., Bachórzewska — Gajewska H. (2008). Wpływ cukrzycy ciążowej na rozwój płodu i noworodka. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii. Vol. 4 Nr 4, s. 168 –173.
4. Majda A., Walas K., Samoiluk O. (2014). Jakość życia kobiet z cukrzycą ciążową. PROBLEMY PIELĘGNIARSTWA. Vol. 22 Nr 4, s. 459–463.
5. Wójcikowski Cz. (2004). Rozwój zaburzeń tolerancji węglowodanów po ciąży powikłanej cukrzycą ciążową. Diabetologia Praktyczna. Vol. 5, Nr 2, s. 113 –116.
6. Gutaj P., Wender-Ożegowska E., Mantaj U., Zawiejska A., Brązert J. (2011). Matczyny BMI oraz przyrost masy ciała w ciąży i ich wpływ na wyniki położnicze u kobiet z cukrzycą ciążową. Ginekol. Pol. Nr 82, s.827-833.
7. Wójcikowski Cz. (2003). Diabetologiczne aspekty prowadzenia ciąży powikłanej cukrzycą. Diabetologia Praktyczna. Vol. 4 Nr 1, s.1-5.
8. Sadowska J., Krzemińska J. (2015). Porównanie sposobu żywienia zdrowych kobiet w ciąży i obciążonych cukrzycą ciążową typu G1. Via Medica. Forum Zaburzeń Metabolicznych. Vol. 6, Nr 4. s. 160 –169.
9. Harasim-Piszczatowska E., Słoma M., Kowalczuk K., Krajewska-Kułak E. Cybulski M. (2016). Cukrzyca ciążowa. Wybrane choroby cywilizacyjne XXI wieku. Nr 5 - 7, s. 217-227.
Autor merytoryczny: Karolina Pasterz, specjalista portalu Zdrowegeny.pl
