Szczepienia przeciwko wirusowi HPV – co warto wiedzieć?
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest wirus HPV?
- Jak dochodzi do zakażenia HPV?
- Jak powszechne są nowotwory głowy i szyi związanych z HPV?
- Dlaczego szczepienie przeciwko HPV jest tak ważne?
- Dla kogo dedykowane są szczepienia przeciwko HPV?
- Dostępne szczepionki przeciwko HPV
- Jakie mogą być skutki uboczne po szczepieniu?
- Czy szczepienie jest obowiązkowe?
- Koszty szczepienia przeciwko HPV
- Badania profilaktyczne
- Czy cytologia wykrywa HPV?
- Edukacja i profilaktyka.
Sprawdź też:
Data publikacji: 2024-12-06
Data aktualizacji: 2024-12-06
Czym jest wirus HPV?
Jednym z najczęściej występujących wirusów przenoszonych drogą płciową jest — wirus brodawczaka ludzkiego, czyli Human Papilloma Virus (HPV). Zakażenie wirusem HPVmoże prowadzić do poważnych konsekwencji takich jak:
- Rak szyjki macicy, rak gardła, czy brodawki narządów płciowych.
Szacuje się, że większość osób aktywnych seksualnie w pewnym momencie swojego życia zostaje zakażona wirusem HPV, choć często infekcja przebiega bezobjawowo.
Ocenia się, że aż 80% kobiet i mężczyzn w ciągu swojego życia może zostać zakażonych HPV. Większość osób zarażonych to nastolatki i młode kobiety. Zazwyczaj do zarażenia dochodzi w przeciągu kilku miesięcy od pierwszego stosunku. Jednym z najważniejszych czynników ryzyka zakażenia wirusem HPV jest liczba partnerów. Kobiety współżyjące nawet z jednym mężczyzną są narażone na zakażenie HPV.
Szacuje się, że do 50. roku życia 80% kobiet ulega zakażeniu tym wirusem na drodze seksualnej. U większości kobiet w ciągu 2 lat dochodzi do eliminacji wirusa, lecz niestety u części kobiet zakażenie może przetrwać i w zależności od typu wirusa doprowadzić do rozwoju raka szyjki macicy. Wyróżniamy ponad 100 typów wirusa HPV.
Badania naukowe wskazują, że HPV jest odpowiedzialny za rozwój:
- ok. 64-100% stanów przedrakowych i nowotworów pochwy;
- 90% nowotworów odbytu;
- 30% nowotworów prącia;
- ok. 15-30% nowotworów sromu.
HPV wywołuje także część zachorowań na:
- Nowotwory głowy;
- nowotwory szyi (jamy ustnej, nosogardzieli, nasady języka, migdałka i gardła).
Wirusa możemy podzielić na typ nisko i wysokoonkogenny.
Typy niskoonkogenne – powodują zmiany łagodne, takie jak brodawki skórne czy kłykciny kończyste.
Typy wysokoonkogenne – związane są z rozwojem nowotworów, w tym raka szyjki macicy, pochwy, odbytu, gardła i jamy ustnej.
Wśród typów wysokiego ryzyka najczęściej występują HPV 16 i HPV 18. Są one odpowiedzialne za około 70% przypadków raka szyjki macicy.
Niski potencjał nowotworzenia 11, 40, 42, 43, 44, 54, 6, 61, 70.
Wysoki potencjał nowotworzenia 16, 18, 26, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 53, 56, 58, 59, 66, 68, 69, 73, 82.
Na chwilę obecną istnieją metody zapobiegawcze w postaci szczepień, które mogą zapobiec zakażeniu wybranymi typami wirusa.
Jak dochodzi do zakażenia HPV?
Do zarażenia wirusem HPV może dojść przede wszystkim poprzez kontakt seksualny.
Zarówno poprzez stosunki waginalne, oralne, jak i analne. Do zakażenia może dojść również przez bezpośredni kontakt ze skórą w okolicach narządów płciowych. Zakażenie przebiega najczęściej w sposób bezobjawowy, dlatego tak ważna jest profilaktyka zakażeń. Wirus może pozostawać w uśpienie przez długi czas, by ostatecznie uaktywnić się i rozwinąć w nowotwór.
Zarówno poprzez stosunki waginalne, oralne, jak i analne. Do zakażenia może dojść również przez bezpośredni kontakt ze skórą w okolicach narządów płciowych. Zakażenie przebiega najczęściej w sposób bezobjawowy, dlatego tak ważna jest profilaktyka zakażeń. Wirus może pozostawać w uśpienie przez długi czas, by ostatecznie uaktywnić się i rozwinąć w nowotwór.
Jak powszechne są nowotwory głowy i szyi związanych z HPV?
Oprócz raka szyjki macicy, pochwy, odbytu warto zwrócić uwagę na temat nowotworów głowy i szyi związanych z HPV, o których zdecydowanie za mało się mówi. Szacuje się, że wirus HPV jest przyczyną raka jamy ustnej i gardła w 18,5% -90% zachorowań na całym świecie.
Zakażenie wirusem HPV w obrębie gardła i jamy ustnej (tzw. zakażenie HPV orofaryngealne). Do zakażenia może dojść poprzez:
- Seks oralny (zarówno kontakt ustno-genitalny, jak i ustno-analny);
- pocałunki głębokie, poprzez które możemy przenieść wirusa jeśli jedna z osób ma aktywne zakażenie HPV w jamie ustnej lub gardle;
- w rzadkich przypadkach dziecko może zostać zakażone wirusem HPV podczas porodu od matki z aktywnym zakażeniem HPV. Może to prowadzić do brodawczakowatości dróg oddechowych, obejmującej m.in. gardło i krtań;
- samozakażenie (Osoba, która już ma infekcję HPV w jednym miejscu (np. na dłoniach lub narządach płciowych), może przenieść wirusa na błony śluzowe ust i gardła poprzez dotykanie ich.
Dlaczego szczepienie przeciwko HPV jest tak ważne?
Korzyści ze szczepienia
W dzisiejszych czasach mamy już dostępne metody zapobiegania zakażeniu HPV w postaci szczepień.
Głównym celem szczepień jest:
Głównym celem szczepień jest:
- Zmniejszenie ryzyka wystąpienia nowotworu takiego jak między innymi rak szyjki macicy oraz, rak gardła, a u mężczyzn rak prącia;
- ochrona przed kłykcinami kończystymi;
- długotrwała ochrona przed zachorowaniem na HPV;
Badania sugerują, że odporność po szczepieniu przeciwko HPV utrzymuje się przez wiele lat.
Dla kogo dedykowane są szczepienia przeciwko HPV?
Od czerwca 2023 roku realizowany jest Powszechny Program bezpłatnych Szczepień HPV nastolatek i nastolatków.
Szczepienia w szczególności zalecane są dla:
Szczepienia w szczególności zalecane są dla:
- Dziewcząt i chłopców w wieku 9 lat i więcej;
- osób w wieku do 26 lat, które wcześniej nie były zaszczepione;
- osoby w wieku 27-45 lat, które wcześniej nie były zaszczepione, również mogą się zaszczepić.
Szczepionka jest najskuteczniejsza u dziewcząt i kobiet, które przed sczepieniem nigdy nie były zarażone wirusem HPV, oraz u kobiet i nastolatków przed pierwszą inicjacją seksualną. Przypuszcza się, że właściwości ochronne szczepionki utrzymują się około 10 lat.
Dostępne szczepionki przeciwko HPV
Na rynku dostępne są trzy główne szczepionki przeciwko HPV:
1. Cervarix
Chroni przed typami HPV 16 i 18 – głównymi sprawcami raka szyjki macicy.
2. Gardasil
Oferuje ochronę przed typami HPV 6, 11, 16 i 18, a także przed kłykcinami kończystymi.
3. Gardasil 9
Najnowsza i najbardziej kompleksowa szczepionka, która chroni przed dziewięcioma typami HPV, w tym dodatkowymi typami onkogennymi (31, 33, 45, 52, 58).
Każda z tych szczepionek wymaga podania w kilku dawkach (najczęściej dwóch lub trzech) w określonych odstępach czasu.
1. Cervarix
Chroni przed typami HPV 16 i 18 – głównymi sprawcami raka szyjki macicy.
2. Gardasil
Oferuje ochronę przed typami HPV 6, 11, 16 i 18, a także przed kłykcinami kończystymi.
3. Gardasil 9
Najnowsza i najbardziej kompleksowa szczepionka, która chroni przed dziewięcioma typami HPV, w tym dodatkowymi typami onkogennymi (31, 33, 45, 52, 58).
Każda z tych szczepionek wymaga podania w kilku dawkach (najczęściej dwóch lub trzech) w określonych odstępach czasu.
Jakie mogą być skutki uboczne po szczepieniu?
Szczepienia przeciwko HPV są bezpieczne, a ich działania niepożądane zazwyczaj mają charakter łagodny. Mogą obejmować:
- niewielki odczyn zapalny w miejscu podania szczepionki;
- ból mięśni;
- zawroty głowy;
- ogólne osłabienie;
- bóle głowy;
- łagodną gorączkę;
- zmęczenie;
- rzadko wystąpić mogą również objawy ze strony układu pokarmowego takie jak: nudności, wymioty, biegunka, ból brzucha;
- bardzo rzadko mogą wystąpić reakcje alergiczne, dlatego osoby z historią ciężkich alergii powinny skonsultować się z lekarzem przed szczepieniem.
Czy szczepienie jest obowiązkowe?
W Polsce szczepienia przeciwko HPV nie są obowiązkowe. Dodatkowo W Polsce od 2023 roku szczepienia przeciwko HPV dla młodzieży są bezpłatne.
Koszty szczepienia przeciwko HPV
Oprócz formy refundowanej dla dzieci i młodzieży możemy wykonać szczepienie komercyjnie.
Koszt szczepionek przeciwko HPV może różnić się w zależności od regionu, placówki, oraz rodzaju szczepionki. Koszt jednej dawki klaruje się między 300 do 500 zł.
Badania profilaktyczne
Oprócz dostępnych szczepień powinniśmy pamiętać również o regularnych badaniach profilaktycznych.
Badania jak cytologia i wymaz pod kątem wirusa HPV możemy wykonać w gabinetach ginekologicznych. Na rynku dostępne również są testy na obecność wirusa HPV, które możesz samodzielnie wykonać w domu.
Testy do samodzielnego wykonania dzielimy na:
Badania jak cytologia i wymaz pod kątem wirusa HPV możemy wykonać w gabinetach ginekologicznych. Na rynku dostępne również są testy na obecność wirusa HPV, które możesz samodzielnie wykonać w domu.
Testy do samodzielnego wykonania dzielimy na:
- Badanie z wymazu z szyjki macicy lub cewki moczowej;
- badanie z próbki nasienia;
- oraz badanie wymazu z jamy ustnej.
Czy cytologia wykrywa HPV?
Pamiętaj, że Cytologia nie wykrywa samego HPV, może zasugerować istnienie infekcji, gdy wirus HPV daje już pewne zmiany w komórkach nabłonka szyjki macicy! Więc niezwykle ważna jest profilaktyka, sczepienia oraz wykonywanie testów na HPV, które wykrywają blisko 100% infekcji wirusem HPV.
Edukacja i profilaktyka
Znaczenie edukacji na temat HPV
Kluczowym elementem zapobiegania zarażeniu wirusem HPV jest wiedza oraz świadomość odnośnie możliwości profilaktycznych, zasad zapobiegania przenoszenia wirusa oraz ewentualnego leczenia. Ważne jest zwiększanie świadomości społecznej. Rodzice, nauczyciele i pracownicy służby zdrowia odgrywają ważną rolę w przekazywaniu wiedzy na ten temat.
Jakie są czynniki zwiększające ryzyko zarażenia HPV?
- Wczesne rozpoczęcie życia seksualnego;
- duża ilość partnerów seksualnych;
- brak stosowania odpowiednich zabezpieczeń w tym prezerwatyw;
- seks oralny, analny i genitalny również jest czynnikiem zwiększającym ryzyko zakażenia;
- osłabiony układ odpornościowy;
- palenie tytoniu oraz spożywanie alkoholu i innych używek zmniejsza odporność organizmu;
- osoby zarażone innymi chorobami wenerycznymi są bardziej narażone na zakażenie HPV;
- brak profilaktyki oraz edukacji na temat HPV.
Podsumowanie
Pamiętaj, że szczepienia przeciwko wirusowi HPV są jednym z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania nowotworom związanym z tym wirusem. Chronią nas przed groźnymi chorobami takimi jak rak szyjki macicy czy gardła. Warto skonsultować się z lekarzem w celu uzyskania informacji o dostępnych metodach profilaktyki oraz szczepień.
Pamiętaj, że szczepienia przeciwko wirusowi HPV są jednym z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania nowotworom związanym z tym wirusem. Chronią nas przed groźnymi chorobami takimi jak rak szyjki macicy czy gardła. Warto skonsultować się z lekarzem w celu uzyskania informacji o dostępnych metodach profilaktyki oraz szczepień.
Bibliografia:
1. Pawliczek R. (2010). Czy więcej znaczy lepiej? Rozważania immunologiczne o skuteczności szczepionek przeciwko HPV. Przegląd Menopauzalny. Vol. 2, s. 109-112.
2. Kotarski J., Basta A. Dębski R i inni. (2009). Rekomendacje Zespołu Eksoertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące się szczenienia przeciwko zakażeniom HPV. Ginekol. Pol. Vol. 80. s. 139-146.
3. Trojańczyk M. (2012). HPV – szczepić czy nie szczepić? Probl Hig Epidemiol. Vol. 93, Nr 3, s. 623-626.
4. Cianciara D., Dudzik K., Rdzany R. Dudzik A. (2015). Szczepienia przeciwko HPV w samorządowych programach zdrowotnych. Porównanie z programami szczepień w innych krajach europejskich. Hygeia Public Health. Vol. 50 Nr 1, s.112-118.
5. Wiciński M., Leis K. Malinowski B i inni. (2018). PAPILLOMAWIRUSY: HPV JAKO CZYNNIK ETIOLOGICZNY NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI. POST. MIKROBIOL. Vol. 57, Nr 1, s. 33–40.
2. Kotarski J., Basta A. Dębski R i inni. (2009). Rekomendacje Zespołu Eksoertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące się szczenienia przeciwko zakażeniom HPV. Ginekol. Pol. Vol. 80. s. 139-146.
3. Trojańczyk M. (2012). HPV – szczepić czy nie szczepić? Probl Hig Epidemiol. Vol. 93, Nr 3, s. 623-626.
4. Cianciara D., Dudzik K., Rdzany R. Dudzik A. (2015). Szczepienia przeciwko HPV w samorządowych programach zdrowotnych. Porównanie z programami szczepień w innych krajach europejskich. Hygeia Public Health. Vol. 50 Nr 1, s.112-118.
5. Wiciński M., Leis K. Malinowski B i inni. (2018). PAPILLOMAWIRUSY: HPV JAKO CZYNNIK ETIOLOGICZNY NOWOTWORÓW GŁOWY I SZYI. POST. MIKROBIOL. Vol. 57, Nr 1, s. 33–40.
Autor merytoryczny: Karolina Pasterz, specjalista portalu Zdrowegeny.pl
To badanie będzie pomocne:
Wirus HPV - 28 typów, z jamy ustnej, realizacja wysyłkowa
Cena online:
279.00 zł
Technologia badania:PCR
Czas oczekiwania na wynik:do 10 dni roboczych od otrzymania próbki przez laboratorium
