Świerzb na dłoniach i stopach — jak rozpoznać i skutecznie wyleczyć tę uciążliwą chorobę skóry?

Czym jest świerzb?

Jak dochodzi do zakażenia świerzbem?

Objawy świerzbu na dłoniach i stopach:

• Na skórze dłoni powstają tak zwane „tuneliki świerzbowcowe”. Objawiają się postaci cienkich- szarawo-białych linii na skórze. Są widoczne szczególnie między palcami, na nadgarstkach oraz w okolicach fałdów dłoniowych;
• pojawia się grudkowana czerwona wysypka lub pęcherzyki, które mogą być wypełnione surowicą;
• mogą wystąpić również: pęknięcia, rany wskutek drapania oraz zrogowacenie i zgrubienie skóry dłoni.

• Na skórze stóp zmiany mogą pojawić się między palcami (mogą przypominać zmiany grzybicze);
• skóra rogowacieje i łuszczy się;
• na podeszwach stóp mogą powstawać zgrubienia;
• również mogą pojawić się pęcherzyki oraz zaczerwienienia umiejscowione głównie na piętach i bocznych częściach stóp.

Kto jest szczególnie narażony na zakażenie świerzbem?

• Dzieci i młodzież uczęszczające do szkół i żłobków, gdzie występuje bliski kontakt z rówieśnikami;
• osoby przebywające w miejscach o dużym zagęszczeniu ludzi, takie jak : domy opieki, internaty, akademiki, zakłady karne, schroniska dla bezdomnych są środowiskami sprzyjającymi szybkiemu rozprzestrzenianiu się świerzbu;
• członkowie rodziny osób zakażonych;
• osoby z osłabionym układem odpornościowym;
• osoby z chorobami przewlekłymi, nowotworowymi, HIV/AIDS lub przyjmujące leki immunosupresyjne (np. po przeszczepach);
• pracownicy służby zdrowia i opieki społecznej lekarze, pielęgniarki, opiekunowie w domach seniora czy hospicjach są narażeni na zakażenie podczas kontaktu z pacjentami cierpiącymi na świerzb poprzez bliski kontakt z pacjentami oraz kontakt z ich osobistymi rzeczami typu: prześcieradło, ubrania itp.;
• ludzie bez dostępu do odpowiednich warunków higienicznych, są szczególnie narażeni na zakażenie świerzbem. Dotyczy to m.in. osób bezdomnych, czy mieszkańców terenów dotkniętych katastrofami humanitarnymi.
  

Diagnostyka świerzbu

• Wywiad medyczny;
• badanie dermatologiczne;
• test atramentowy: polega na naniesieniu tuszu na skórę i jego starciu, co umożliwia lepsze uwidocznienie tunelików.

Leczenie świerzbu

• Głównie stosowane są kremy z permetryną w składzie;
• benzoesan benzylu;
• mleczan siarki;
• krotamiton;
• Iwermektyna: doustny lek stosowany w cięższych przypadkach lub gdy leczenie miejscowe zawodzi;
• leki przeciwhistaminowe: pomagają zmniejszyć świąd;
• maści z kortykosteroidami: stosowane krótkotrwale w celu złagodzenia stanów zapalnych.

Domowe sposoby wspomagające leczenie

• Należy dbać o higienę osobistą;
• należy regularnie zmieniać bieliznę osobistą;
• nie należy używać tej samej bielizny do 7 dni po praniu;
• należy regularnie prać pościel, ręczniki w temperaturze minimum 60 stopni;
• należy wietrzyć pomieszczenia, w których przebywa osoba chora;
• ważne jest regularne odkurzanie dywanów oraz mebli tapicerowanych (worek z odkurzacza należy wyrzucić);
• ważne jest, żeby nie drapać miejsc zainfekowanych przez świerzbowce, aby nie doprowadzić do ponownego nadkażenia;
• wspomagająco można stosować olejek z drzewa herbacianego, który wykazuje właściwości przeciwpasożytnicze;
• zadbaj o dezynfekcję muszli klozetowej, umywalki, wanny itp.

Jak uniknąć zakażenia świerzbem?

• Unikanie bezpośredniego kontaktu z zakażonymi osobami;
• używanie tylko swoich przyborów higienicznych;
• należy unikać dzielenia się ręcznikami, szczotkami i innymi przedmiotami osobistymi;
• regularnie prasuj ubrania (wysoka temperatury zabija świerzbowce);
• unikaj kontaktów fizycznych z osobami, które wykazują objawy świerzbu;
• jeśli chorujesz na świerzb, poinformuj  o tym osoby, z którymi miałeś kontakt , w celu wdrożenia leczenia u wszystkich osób;
• dbaj i higienę rąk i ciała;
• zachowuj ostrożność w miejscach szczególnie uczęszczanych przez grupy ludzi takich jak: przedszkola, szkoły, domy opieki, szpitale, hostele, schroniska, siłownie i baseny;
• zadbaj o silny układ odpornościowy poprzez: zdrową zbilansowaną dietę, regularną aktywność fizyczną, unikanie sytuacji stresowych oraz odpowiednią ilość snu.

Świerzb u dzieci i osób dorosłych

• U dzieci obszarem zajętym przez świerzb jest całe ciało, twarz i skóra głowy;
• u dzieci objawy są często bardziej nasilone;
• nadkażenie bakteryjne jest częstsze;
• występowanie świerzbu: żłobki, szkoły, przedszkola;

Dorośli:

• U osób dorosłych pokryte są głównie dłonie, nadgarstki, pachy i pachwiny;
• u osób dorosłych objawy są nieco łagodniejsze niż u dzieci;
• nadkażenie bakteryjne jest rzadsze niż u dzieci;
• występowanie świerzbu: miejsca, pracy, szpitale ośrodki pomocy itp.;
• profilaktyka zakażeń w obu przypadkach jest podobna.
  
  

Czy świerzb u kobiet w ciąży jest groźny?

Sam świerzb nie jest bezpośrednim zagrożeniem dla zdrowia matki czy płodu, ponieważ pasożyt nie przenika do krwi ani nie wpływa na rozwój dziecka. Jednak w pewnych sytuacjach świerzb może mieć pośrednie skutki, które warto monitorować i leczyć. Ważne jest, aby po pojawieniu się pierwszych objawów zgłosić się do lekarza. W przypadku kobiety w ciąży leczenie może okazać się bardziej wymagające, gdyż lekarze nie mogą zastosować standardowych preparatów leczniczych, a leki muszą być indywidualnie dobrane i bezpieczne dla matki i dziecka. Jeśli świerzb zostanie odpowiednio wcześnie zdiagnozowany i leczony, ryzyko powikłań jest minimalne. W razie wątpliwości warto pozostawać pod stałą opieką dermatologa oraz ginekologa prowadzącego ciążę.


Podsumowanie
Choć świerzb jest bardzo uciążliwą chorobą, odpowiednie leczenie oraz profilaktyka pozwalają szybko pozbyć się choroby i uniknąć jej nawrotów.
Ważne jest szybkie rozpoznanie choroby i uniknięcie rozprzestrzeniania się. Nie zaobserwowano samowyleczenia w przypadku świerzbu, dlatego ważne jest szybkie podjęcie leczenia osoby zakażonej, domowników, oraz osób, które miały kontakt z chorą. Pamiętajmy, że w walce z tą chorobą kluczowa jest także edukacja i świadomość, ponieważ im szybciej rozpoznamy problem, tym łatwiej go rozwiążemy.


Bibliografia:
Brochocka a., Szczukowska H., Kasprzak J. (2014). Retrospektywna ocena zachorowań na świerzb (scabies) – obecnie nie rejestrowanej, a w przeszłości najczęściej notowanej parazytozy na terenie Polski. Probl Hig Epidemiol. Vol.95 Nr 1, s. 62-66.
Wiercińska E. (205). Świerzb – zapobieganie zarażeniu. Oddział Nadzoru Epidemiologii WSSE w Krakowie. s. 2 - 45.
Górkiewicz-Petkow A., Michałowska O., Petkow l.( 2015).
2. Świerzb – zapobieganie zarażeniu, dr Ewa Wiercińska Oddział Nadzoru Epidemiologii WSSE w Krakowie, 2015, s 2 - 45.
Górkiewicz-Petkow A., Michałowska O., Petkow l. (2009). Świerzb – problemy diagnostyczne i terapeutyczne. (Scabies – diagnostic and therapeutic problems). Medycyna Rodzinna. Vol. 12 Nr 4, s. 70–74.

Autor merytoryczny: Karolina Pasterz, specjalista portalu Zdrowegeny.pl