Nowotwory – długie milczenie, nagła tragedia

5.0

Ocena klientów: 1 ocen

Z artykułu dowiesz się:

Co sprawia, że nowotwór jest tak groźny?
Jak nowotwory wpływają na długość życia?
Rak płuca - cichy zabójca o złym rokowaniu
Rak jelita grubego – objawy, czynniki ryzyka, badania
Rak trzustki - jeden z najgroźniejszych nowotworów
Rak piersi nie musi być wyrokiem
Profilaktyka nowotworowa – fundament zdrowego i długiego życia

sprawdź też:

1. „Czterech Jeźdźców Apokalipsy”- czyli 4 główne choroby skracające życie – jak się przed nimi bronić i zachować długowieczność?

2. Choroby serca: miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, niewydolność serca. Jak się chronić i zapewnić sobie długowieczność?

3. Kolonoskopia w erze medycyny 3.0 – wszystko o badaniu: wskazania oraz przygotowanie

Data publikacji: 2025-07-29

Data aktualizacji: 2025-07-29

W ramach naszego cyklu poświęconego czterem najpoważniejszym chorobom współczesności, nadszedł czas na drugiego z „jeźdźców apokalipsy” - nowotwór złośliwy. To podstępny przeciwnik, który przez długi czas może rozwijać się w ukryciu, nie dając żadnych objawów, by w końcu uderzyć nagle i z ogromną siłą. W przeciwieństwie do wielu chorób przewlekłych, nowotwory złośliwe często nie wysyłają wyraźnych sygnałów ostrzegawczych, co sprawia, że ich diagnoza bywa często stawiana zbyt późno, by mówić o pełnym wyleczeniu. To wyzwanie już nie tylko medyczne, ale również społeczne i psychologiczne. W tym artykule przyjrzymy się najgroźniejszym rodzajom raka, ich wpływowi na długość życia oraz możliwościom profilaktyki i leczenia.

Co sprawia, że nowotwór jest tak groźny?

Nowotwory rozwijają się w wyniku niekontrolowanego podziału komórek, który przez długi czas może przebiegać bezobjawowo. Często diagnoza stawiana jest dopiero wtedy, gdy choroba osiągnęła już zaawansowane stadium. Do najczęściej występujących nowotworów zarówno w Polsce, jak i na świecie należą nowotwory płuc, jelita grubego, trzustki oraz piersi.

Jak nowotwory wpływają na długość życia?

Niektóre typy nowotworów złośliwych cechują się wyjątkowo wysoką śmiertelnością - nawet 90% chorych umiera w ciągu pierwszych pięciu lat od momentu diagnozy. Nawet w przypadkach skutecznego leczenia rak często pozostawia trwałe następstwa - fizyczne, metaboliczne i psychiczne, które obniżają zarówno długość, jak i jakość dalszego życia.

Rak płuca - cichy zabójca o złym rokowaniu

Rak płuca to jeden z najgroźniejszych nowotworów złośliwych zarówno ze względu na częstotliwość występowania, jak i wyjątkowo dużą śmiertelność. U mężczyzn i kobiet jest to drugi najczęściej diagnozowany nowotwór, a jednocześnie najczęstsza przyczyna zgonów onkologicznych w obu grupach. Głównym powodem złego rokowania jest późne wykrycie choroby. We wczesnym stadium rak płuca zazwyczaj nie daje żadnych objawów, co utrudnia szybką diagnozę. Dodatkowo nowotwór ten charakteryzuje się dużą agresywnością i szybkim postępem, przez co rokowania dla pacjentów są bardzo niekorzystne - tylko około 15% chorych ma szansę na całkowite wyleczenie. Chociaż w ciągu ostatnich dwóch dekad leczenie raka płuca znacząco się rozwinęło m.in. poprzez wykorzystanie systemu TNM do kwalifikowania pacjentów do leczenia operacyjnego, wprowadzenie terapii skojarzonej (chirurgii, radioterapii i chemioterapii) oraz wykorzystanie nowocześniejszych technik teleradioterapii - skuteczność stosowanych metod nadal pozostaje ograniczona. Nie ulega wątpliwości, że profilaktyka odgrywa kluczową rolę w poprawie skuteczności leczenia raka płuca. Szczególne znaczenie ma profilaktyka pierwotna, koncentrująca się na eliminowaniu głównego czynnika ryzyka, jakim jest palenie tytoniu. Równie ważna jest profilaktyka wtórna, polegająca na wczesnym wykrywaniu choroby poprzez badania przesiewowe, takie jak np. niskodawkowa tomografia komputerowa. Coraz większe znaczenie zyskuje także leczenie celowane, które dzięki analizie profilu genetycznego guza, pozwala na indywidualne dopasowanie terapii do konkretnego pacjenta.

Rak jelita grubego – objawy, czynniki ryzyka, badania

Rak jelita grubego to nowotwór złośliwy, który rozwija się w obrębie końcowego odcinka przewodu pokarmowego - obejmując najczęściej okrężnicę lub odbytnicę. Jest to jedna z najczęstszych chorób nowotworowych zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

Jak powstaje?

Rak jelita grubego zwykle rozwija się powoli, często przez wiele lat, z początkowo łagodnych zmian, takich jak polipy gruczolakowe. W wyniku kumulacji nieprawidłowości genetycznych dochodzi do przekształcenia tych zmian w nowotwór złośliwy.

Czynniki ryzyka:

Dieta bogata w czerwone mięso i tłuszcze nasycone, uboga w błonnik;
brak aktywności fizycznej;
otyłość;
palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu;
wiek – ryzyko rośnie po 50. roku życia;
rodzinne występowanie nowotworu jelita grubego;
zespoły genetyczne, np. FAP lub HNPCC.

Objawy (które często pojawiają się późno):

Zmiana rytmu wypróżnień (zaparcia lub biegunki);
krew w kale (widoczna lub utajona);
bóle brzucha;
wzdęcia;
utrata masy ciała;
osłabienie;
niedokrwistość (anemia), która pojawiła się bez wyraźnej przyczyny.

Dlaczego rak jelita grubego jest groźny?

Rak jelita grubego przez długi czas może rozwijać się bezobjawowo, a gdy zostanie wykryty, bywa już bardzo zaawansowany. Często daje przerzuty – zwłaszcza do wątroby i płuc. Dlatego wczesne wykrycie znacząco poprawia rokowania.

Rak trzustki - jeden z najgroźniejszych nowotworów

Rak trzustki należy do najbardziej śmiertelnych nowotworów i zajmuje piąte miejsce wśród najczęstszych przyczyn zgonów nowotworowych w krajach wysokorozwiniętych. Pomimo postępu w medycynie i onkologii, skuteczność leczenia raka trzustki pozostaje niewielka. Główną przeszkodą jest późne rozpoznanie choroby - jedynie około 10% pacjentów kwalifikuje się do leczenia operacyjnego w chwili postawienia diagnozy. U większości chorych (około 60%) nowotwór ten zdążył już dać przerzuty do innych narządów, a u pozostałych 30% choroba ma charakter miejscowo zaawansowany, co także wyklucza możliwość skutecznego zabiegu chirurgicznego.

Rak piersi jest najczęściej diagnozowanym nowotworem złośliwym u kobiet

Według danych z 2020 roku chorobę tę rozpoznano u około 2,26 miliona kobiet na całym świecie. Na podstawie wieloletnich badań udało się zidentyfikować kluczowe czynniki ryzyka rozwoju tego nowotworu, do których należą m.in.:

Zaawansowany wiek;
mutacje genów BRCA1 i BRCA2;
wczesne dojrzewanie i późna menopauza;
późne macierzyństwo lub brak potomstwa;
brak karmienia piersią;
przypadki raka piersi w najbliższej rodzinie;
duży wpływ ma również ekspozycja na promieniowanie jonizujące (szczególnie w okresie młodzieńczym) i tzw. gęsta tkanka piersi.

Istnieją również inne czynniki, które mogą wpływać na rozwój raka piersi, są to:

Spożywanie alkoholu;
hormonalna terapia zastępcza;
stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej;
kontakt z promieniowaniem rentgenowskim i gamma.

Ryzyko zachorowania może wynikać zarówno z jednego czynnika, jak z ich kombinacji. W ocenie zagrożenia chorobą stosuje się specjalne modele matematyczne (tzw. kalkulatory ryzyka), które pomagają identyfikować kobiety wymagające szczególnego nadzoru profilaktycznego.

Profilaktyka nowotworowa – fundament zdrowego i długiego życia

Zasady, które mogą skutecznie zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwory

Ważnym elementem są regularne badania przesiewowe w tym:

Kolonoskopia;
mammografia;
cytologia;
RTG klatki piersiowej;
zdrowa dieta bogata w antyoksydanty;
utrzymywanie prawidłowej masy ciała;
unikanie wysoko przetworzonej żywności, bogatej m.in. w konserwanty, cukry proste i tłuszcze trans;
zdrowy, regularny sen;
ograniczenie kontaktu z toksynami - np. dymem tytoniowym, zanieczyszczeniami środowiskowymi;
aktywność fizyczna - regularny ruch (co najmniej 150 minut umiarkowanej aktywności tygodniowo) obniża ryzyko wielu typów nowotworów;
ograniczenie spożycia alkoholu - nawet niewielkie ilości alkoholu mogą zwiększać ryzyko zachorowania;
ochrona przed nadmierną ekspozycją na promieniowanie UV;
zarządzanie stresem i higiena psychiczna - przewlekły stres i brak równowagi psychicznej mogą obniżać odporność i pośrednio wpływać na ryzyko zachorowania.

Podsumowanie

Nowotwory złośliwe stanowią jedno z największych wyzwań współczesnej medycyny i są drugą po chorobach układu krążenia najczęstszą przyczyną zgonów na świecie. Ich przebieg często jest podstępny, a mimo dynamicznego rozwoju technologii medycznych, skuteczność leczenia wciąż bywa ograniczona, zwłaszcza w przypadku nowotworów złośliwych o niekorzystnym rokowaniu, takich jak rak trzustki czy rak płuca. Nie oznacza to jednak, że jesteśmy wobec nich bezradni. Kluczowe znaczenie w walce z nowotworami mają profilaktyka, wczesne wykrywanie choroby oraz zdrowy styl życia, który istotnie zmniejsza ryzyko zachorowania. Regularne badania przesiewowe, znajomość czynników ryzyka oraz dostęp do nowoczesnej diagnostyki i skutecznych metod leczenia to najważniejsze narzędzia w starciu z tym cichym, lecz niezwykle groźnym przeciwnikiem.

Bibliografia

1. Jassem, E., Szymanowska, A., Siemińska, A., & Jassem, J. (2009). Palenie tytoniu a rak płuca. Pneumonologia i Alergologia Polska, 77(5), 469-468.
2. Kulbacka, J., Saczko, J., & Chwiłkowska, A. (2008). Rak jelita grubego-charakterystyka i oporność na leczenie. Onkologia w Praktyce Klinicznej, 4(4), 135-140.
3. Borowa-Mazgaj, B. (2016). Rak trzustki-przyczyny oporności na chemioterapię. Advances in Hygiene & Experimental Medicine/Postepy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej, 70.

Autor merytoryczny: Karolina Pasterz, specjalista portalu Longevity+