Hipoglikemia — co ją powoduje i jak rozpoznać jej objawy?
Z artykułu dowiesz się:
- Co to jest hipoglikemia?
- Jakie są przyczyny hipoglikemii?
- Kto jest narażony na hipoglikemię?
- Jakie są objawy hipoglikemii?
- Jak leczyć hipoglikemię?
- Co robić w sytuacjach awaryjnych?
- Jak zapobiegać hipoglikemii?
- Hipoglikemia w ciąży
sprawdź też:
Data publikacji: 2025-03-13
Data aktualizacji: 2025-03-13
Co to jest hipoglikemia?
Definicja i znaczenie
Hipoglikemia jest to stan, którym dochodzi do spadku glukozy we krwi poniżej normy, parametry są niższe niż 70mg/dl. Glukoza jest głównym źródłem energii dla naszego organizmu. Gdy ilość glukozy we krwi jest zbyt niska, dochodzi do zaburzeń zdrowotnych takich jak:
- Zaburzenia koncentracji;
- zawroty głowy;
- osłabienie;
- tachykardia.
Hipoglikemia może być skutkiem niektórych chorób, ale też pojawić się w wyniku przyjmowania niektórych leków lub substancji. Nasilona hipoglikemia może doprowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, a także stanowić zagrożenie życia. Dlatego tak ważne jest podjęcie szybkich i odpowiednich działań w momencie rozpoznania objawów. Niski cukier na czczo nie powinien być nigdy bagatelizowany, ponieważ może prowadzić do śpiączki hipoglikemicznej.
Jakie są przyczyny hipoglikemii?
Hipoglikemia polekowa
Hipoglikemia polekowa często występuje u osób z cukrzycą typu 1 i 2. Wśród głównych przyczyn niedocukrzenia można wyróżnić: wstrzyknięcie zbyt dużej dawki insuliny, przyjmowanie niektórych leków lub substancji. Jeśli leki są przyjmowane w nieodpowiednich dawkach, może to mieć wpływ na powstawanie hipoglikemii. Przyczyną mogą być również:
- Nieodpowiednia dieta;
- zbyt duża aktywność fizyczna w stosunku do spożywanych kalorii;
- podeszły wiek (hipoglikemia może być niebezpieczna, zwłaszcza u osób starszych i z chorobami serca);
- choroby nerek lub wątroby;
- pominięcie posiłku lub spożycie alkoholu.
Wiele leków pozornie niezwiązanych z obniżaniem stężenia glukozy we krwi, może spowodować hipoglikemię. Warto przyjmować leki zgodnie z zaleceniami lekarza, oraz mieć świadomość ryzyka związanego z niestosowaniem się do zasad związanych z leczeniem cukrzycy.
Hipoglikemia reaktywna
Hipoglikemia może wystąpić także u osób bez cukrzycy, choć jest to rzadsze zjawisko. Przykładem, w którym dochodzi do takiej sytuacji jest hipoglikemia poposiłkowa (reaktywna) — polega na spadku poziomu cukru we krwi, który następuje kilka godzin po spożyciu posiłku. Jest to spowodowane wynikiem nadmiernego wydzielania insuliny przez trzustkę w odpowiedzi na spożycie węglowodanów. Objawy niedocukrzenia występują przede wszystkim po spożyciu pokarmów bogatych w węglowodany łatwo przyswajalne. Przyczyna hipoglikemii reaktywnej nie jest w pełni poznana. Może ona występować u pacjentów:
- Po operacjach przewodu pokarmowego na skutek zbyt szybkiego opróżniania żołądka;
- obserwuje się również spadki glikemii popopsiłkowej u osób ze stanem przedcukrzycowym;
- hipoglikemię można zaobserwować również u pacjentów z insulinoopornością i hiperinsulinizmem.
Kto jest narażony na hipoglikemię?
Osoby z cukrzycą typu 1 i 2
Osoby z cukrzycą są szczególnie narażone na hipoglikemię z powodu przyjmowania insuliny oraz niektórych leków doustnych. Ryzyko hipoglikemii wzrasta, gdy dochodzi do błędów w dawkowaniu leków, niewłaściwego żywienia lub nadmiernej aktywności fizycznej. W każdym przypadku hipoglikemia wymaga szybkiej interwencji, aby zapobiec groźnym powikłaniom. Powikłania hipoglikemii mogą być groźne dla zdrowia i życia. Hipoglikemia może także wystąpić u kobiet w ciąży, noworodków, a także osób po resekcji żołądka.
Jakie są objawy hipoglikemii?
Objawy hipoglikemii mogą się różnić w zależności od stopnia niedoboru glukozy we krwi. Objawów hipoglikemii nie należy lekceważyć, ponieważ skutki zdrowotne są bardzo poważne.
Objawy łagodnej hipoglikemii
- Drżenie rąk;
- drażliwość;
- nadmierna senność;
- zimne poty;
- uczucie głodu (wilczy głód);
- kołatanie serca;
- zawroty głowy;
- uczucie niepokoju;
- problemy z koncentracją.
Objawy ciężkiej hipoglikemii
- Zaburzenia widzenia;
- zaburzenie świadomości;
- zaburzenia mowy;
- dezorientacja i splątanie;
- napad drgawkowy;
- utrata przytomności;
- śpiączka hipoglikemiczna
Jak leczyć hipoglikemię?
Podanie glukozy
Kluczowym elementem opieki nad chorym na cukrzycę jest nauka rozpoznawania objawów hipoglikemii i jej leczenia. Leczenie hipoglikemii musi być dostosowane do nasilenia objawów, a także do przyczyn zaburzenia. W przypadku wystąpienia objawów hipoglikemii chorzy powinni wykonać pomiar stężenia glukozy za pomocą glukometru, oraz szybko sięgnąć po dostępne węglowodny. Jednym z najskuteczniejszych i najszybszych sposobów na podniesienie cukru we krwi jest spożycie węglowodanów takich jak:
- Cukry proste;
- sok owocowy;
- glukoza w tabletkach.
Lekką hipoglikemię można samodzielnie wyrównać, podczas gdy ciężka wymaga pomocy.
Szybka interwencja
W przypadku ciężkiej hipoglikemii konieczna może być pomoc osób trzecich. W skrajnych przypadkach stosuje się iniekcję glukagonu lub dożylne podanie glukozy przez personel medyczny. Chorzy zagrożeni epizodami ciężkiej hipoglikemii powinni posiadać glukagon do wstrzyknięć, a członkowie ich rodzin lub opiekunowie muszą być przeszkoleni w jego podawaniu.
Co robić w sytuacjach awaryjnych?
Pierwsza pomoc przy hipoglikemii
1. Pierwsza pomoc przy hipoglikemii obejmuje kontrolę poziomu glukozy we krwi.
2. W przypadku stężenia <70 mg/dl, należy podać choremu 15-20 g węglowodanów. Podaj choremu szybko przyswajalne węglowodany (np. kostkę cukru, sok, glukozę w tabletkach).
3. Po 15 minutach chory powinien ponownie skontrolować stężenie glukozy, aby sprawdzić, czy się znormalizowało. W przypadku, gdy stężenie glukozy nadal pozostaje małe, chory powinien spożyć dodatkową porcję węglowodanów.
4. W przypadku utraty przytomności należy natychmiast wezwać pogotowie.
2. W przypadku stężenia <70 mg/dl, należy podać choremu 15-20 g węglowodanów. Podaj choremu szybko przyswajalne węglowodany (np. kostkę cukru, sok, glukozę w tabletkach).
3. Po 15 minutach chory powinien ponownie skontrolować stężenie glukozy, aby sprawdzić, czy się znormalizowało. W przypadku, gdy stężenie glukozy nadal pozostaje małe, chory powinien spożyć dodatkową porcję węglowodanów.
4. W przypadku utraty przytomności należy natychmiast wezwać pogotowie.
Jak zapobiegać hipoglikemii?
Dieta i nawyki żywieniowe
Osoby z cukrzycą powinny regularnie kontrolować poziom cukru, aby uniknąć hipoglikemii.
Nieprawidłowy styl życia, w tym brak regularności spożywania posiłków, niezbilansowana dieta bazująca na produktach bogatych w węglowodany łatwo przyswajalne oraz brak aktywności fizycznej są głównymi czynnikami przyczyniającymi się do występowania zaburzeń gospodarki węglowodanowej, które mogą przybierać również oblicze hipoglikemii. W celu zapobiegania hipoglikemii warto:
Nieprawidłowy styl życia, w tym brak regularności spożywania posiłków, niezbilansowana dieta bazująca na produktach bogatych w węglowodany łatwo przyswajalne oraz brak aktywności fizycznej są głównymi czynnikami przyczyniającymi się do występowania zaburzeń gospodarki węglowodanowej, które mogą przybierać również oblicze hipoglikemii. W celu zapobiegania hipoglikemii warto:
- Zastosować dietę bogatą w węglowodany złożone, białko oraz zdrowe tłuszcze;
- regularnie spożywać posiłki o niskim indeksie glikemicznym — co może pomóc uniknąć nagłych spadków cukru;
- zadbać o dobre nawodnienie i regularny sen.
Dieta niskoenergetyczna lub dieta ketogeniczna mogą nie być odpowiednie dla osób podatnych na niedocukrzenie.
Monitorowanie glikemii
Hipoglikemia jest najczęstszym ostrym powikłaniem cukrzycy typu 1 oraz stanowi największą przeszkodę w uzyskaniu optymalnej kontroli glikemii. Regularne monitorowanie poziomu cukru we krwi jest kluczowe dla osób narażonych na hipoglikemię. Do tego celu można wykorzystać:
- Badanie poziomu glukozy z krwi;
- glukometr – urządzenie, które pozwala na szybki pomiar poziomu cukru we krwi za pomocą kropli krwi pobranej z palca samodzielnie w warunkach domowych;
- systemy ciągłego monitorowania glukozy (CGM) – są to urządzenia, które stale mierzą poziom glukozy w płynie śródtkankowym, ostrzegając użytkownika o ryzyku hipoglikemii;
- pompy insulinowe z wbudowanym systemem CGM – które pomagają automatycznie regulować dawkowanie insuliny, co zmniejsza ryzyko nagłego spadku cukru.
Hipoglikemia w ciąży
Ryzyko i objawy
Kobiety będące w ciąży szczególnie mogą być narażone na epizody hipoglikemii ze względu na częste przypadki występowania cukrzycy ciążowej. Za główną przyczynę cukrzycy u kobiet ciężarnych uważa się insulinooporność spowodowaną przez hormony, które mają działanie antagonistyczne w stosunku do insuliny, a których stężenie w czasie ciąży wzrasta, stąd wrasta ryzyko hipoglikemii. Objawy hipoglikemii w ciąży wyglądają podobnie jak u innych pacjentów, jednak mogą być poważniejsze w skutkach. Hipoglikemia w ciąży może prowadzić do:
- Omdleń;
- zaburzeń koncentracji;
- nudności;
- oraz wzmożonej potliwości.
W skrajnych przypadkach, jeśli nie zostanie odpowiednio leczona, może zwiększać ryzyko powikłań ciążowych takich jak:
- Małogłowie;
- makrosomia płodu;
- zbyt duża masa urodzeniowa dziecka.
Ważne jest, aby kobiety będące w ciąży regularnie wykonywały badania laboratoryjne oraz monitorowały poziom glukozy we krwi. Należy unikać długich przerw między posiłkami oraz dbać o odpowiednie nawodnienie.
Podsumowanie
Hipoglikemia - jest to stan, który może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Grupą największego ryzyka są osoby z cukrzycą. Ważne, aby objawy świadczące o hipoglikemi takie jak: drżenie rąk, zawroty głowy czy utrata przytomności, zostały szybko rozpoznane i podjęte zostały odpowiednie działania zapobiegawcze. Regularne monitorowanie glikemii, zdrowa zbilansowana dieta z niskim indeksem glikemicznym, unikanie czynników ryzyka ,przyjmowanie leków zgodnie z zalecenia lekarza to podstawowe działania profilaktyczne, które mogą ustrzec nas przed powikłaniami związanymi z niedocukrzeniem.Osoby szczególnie narażone, takie jak kobiety w ciąży czy pacjenci stosujący insulinoterapię, powinny szczególnie dbać o regularne pomiary cukru i dostosowanie leczenia.
Bibliografia
1. Zatońska K., Bolanowki M. (2003). Hipoglikemia jako problem diagnostyczny. Adv. Clin. Exp. Med. Vol. 12, Nr 3, s. 369 – 373.
2. Hall, M., Walicka, M., & Traczyk, I. (2020). Hipoglikemia reaktywna jako choroba XXI wieku w ujęciu interdyscyplinarnym [Reactive hypoglycemia-an interdisciplinary approach of the disease of XXI Century]. Wiad Lek. Vol. 73, Nr 2.s. 384-389.
3. Wierzchowiecka, A., & Zozulińska-Ziółkiewicz, D. (2011). Hipoglikemia w cukrzycy typu 1. Clinical Diabetology. Vol.12, Nr 6, s. 210-215.
4. Pułapka w leczeniu cukrzycy: hipoglikemia, Tom 8 Nr 2, 2011 Diabetologia po Dyplomie s 55 -58
5. Otto-Buczkowska, E. (2017). Hipoglikemia u chorych z cukrzycą typu 2-czy jest problemem?. Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 11, No. 6, pp. 237-244).
6. Banaszek, J., Barańska, K., Bąk, D., Badach, M., & Bąk, B. HIPOGLIKEMIA JAKO SKUTEK UBOCZNY LEKÓW NIEHIPOGLIKEMIZUJĄCYCH.
7. Dagogo-Jack, S., Fish, L., Heller, S. R., Rodriguez, H., Rosenzweig, J., & Vigersky, R. (2013). Hipoglikemia i cukrzyca: raport grupy roboczej American Diabetes Association i The Endocrine 8. Society. Diabetes Care, 36, 1384-1395.
2. Hall, M., Walicka, M., & Traczyk, I. (2020). Hipoglikemia reaktywna jako choroba XXI wieku w ujęciu interdyscyplinarnym [Reactive hypoglycemia-an interdisciplinary approach of the disease of XXI Century]. Wiad Lek. Vol. 73, Nr 2.s. 384-389.
3. Wierzchowiecka, A., & Zozulińska-Ziółkiewicz, D. (2011). Hipoglikemia w cukrzycy typu 1. Clinical Diabetology. Vol.12, Nr 6, s. 210-215.
4. Pułapka w leczeniu cukrzycy: hipoglikemia, Tom 8 Nr 2, 2011 Diabetologia po Dyplomie s 55 -58
5. Otto-Buczkowska, E. (2017). Hipoglikemia u chorych z cukrzycą typu 2-czy jest problemem?. Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 11, No. 6, pp. 237-244).
6. Banaszek, J., Barańska, K., Bąk, D., Badach, M., & Bąk, B. HIPOGLIKEMIA JAKO SKUTEK UBOCZNY LEKÓW NIEHIPOGLIKEMIZUJĄCYCH.
7. Dagogo-Jack, S., Fish, L., Heller, S. R., Rodriguez, H., Rosenzweig, J., & Vigersky, R. (2013). Hipoglikemia i cukrzyca: raport grupy roboczej American Diabetes Association i The Endocrine 8. Society. Diabetes Care, 36, 1384-1395.
Autor merytoryczny: Karolina Pasterz, specjalista portalu Zdrowegeny.pl
To badanie będzie pomocne:
Podstawowe badania krwi - wersja poszerzona, 18 badań
Cena w placówce
299.00 zł
Cena online:
279.00 zł
Technologia badania:Metoda ilościowa
Czas oczekiwania na wynik:do 4 dni roboczych
