22 123 95 55
PL
Znajdź badanie
Rak jajnika - objawy, badania, leczenie, rokowania i profilaktyka

Rak jajnika - objawy, badania, leczenie, rokowania i profilaktyka

4.60
Ocena użytkowników: 18 ocen

Objawy

  • bóle w podbrzuszu
  • zwiększone parcie na pęcherz
  • wzdęcia, niestrawność, biegunka, zaparcia
  • nagromadzenie się płynu w jamie otrzewnowej

Diagnostyka

  • badanie ginekologiczne przez pochwę i odbytnicę
  • USG
  • tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny
  • badanie genetyczne - mutacje w genie BRCA1 i BRCA2 odpowiadają za 45-55% wszystkich raków jajnika
Rak jajnika pojawia się na skutek nieprawidłowego i nieustającego wzrostu komórek nowotworowych, które wywodzą się z komórek nabłonkowych jajnika - tworzące się w ten sposób guzy i nacieki zaburzają ich pracę. Zajmuje czwarte miejsce pod względem częstości zachorowań na nowotwory złośliwe wśród kobiet w Polsce - co roku diagnozuje się go u niemal 4 tysięcy Polek, a około 2,5 tysiąca chorych umiera.

Jakie badania wykorzystywane są w profilaktyce i diagnostyce raka jajnika?

❶ Testy wykonywane profilaktycznie:

  • badania genetyczne, które ujawniają mutacje w genach BRCA1 lub BRCA2zwiększają ryzyko o odpowiednio 40% i 27%, a także przyczyniają się do rozwoju nowotworu piersi;
  • mutacje genów MLH1 i MSH2 (tzw. zespół Lyncha) - dziesięciokrotnie zwiększa ryzyko zachorowania na różne nowotwory, w tym jajnika, jelita grubego i żołądka. 
Należy pamiętać, że potwierdzenie obecności mutacji w naszym DNA nie oznacza, że choroba na 100% się rozwinie. Świadomość o istnieniu takich mutacji pozwoli jednak na wprowadzenie odpowiedniej profilaktyki, aby zredukować ryzyko zachorowania do minimum lub wykryć proces nowotworowy we wczesnym etapie, co umożliwi całkowite wyleczenie.

Testy genetyczne wykonuje się tylko raz w życiu i nie są one zależne od aktualnego stanu zdrowia osoby badanej ani nie ma żadnych przeciwwskazań do jego wykonania. Czułość testów genetycznych jest bardzo wysoka i wynosi ponad 99%.

Cennik badań genetycznych w kierunku raka jajnika ❱


❷ Testy wykonywane diagnostycznie:

  • Badanie ginekologiczne przez pochwę i odbytnicę — Ginekolog powinien przeprowadzić diagnostykę przez pochwę i odbytnicę w celu oceny wielkości gruczołów płciowych i ich tkliwości, w przypadku stwierdzenia obecności guza — jego umiejscowienie, spoistość i ruchomość. Lekarz ocenia również tzw. zatokę Douglasa — jest to zachyłek otrzewnej zlokalizowany między macicą a odbytnicą. Cechy, które sugerują, że zmiana jest złośliwa to ograniczona ruchomość zmiany, jej lity charakter, umiejscowienie obustronne oraz zajęcie zatoki Douglasa.

  • Badanie ultrasonograficzne - USG jest podstawową metodą wykorzystywaną w diagnostyce schorzeń narządów płciowych kobiecych.  USG przez powłoki brzuszne pozwala tylko potwierdzić obecność guza (ale może wykryć ewentualne zmiany przerzutowe). USG przezpochwowe jest bardziej dokładne - polega ono na wprowadzeniu do pochwy głowicy o długości ok. 20 cm i umożliwia ocenę umiejscowienia guza, jego wielkość i budowę, sposób unaczynienia oraz inne parametry — dzięki temu lekarz może z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, czy obecna zmiana ma charakter łagodny, czy złośliwy.
  • Tomografia komputerowa — tomografię komputerową (TK) wykonuje się, jeżeli wynik USG jest niejednoznaczny. Jest badaniem radiologicznym, dzięki któremu można ocenić strukturę poszczególnych narządów i wykryć ewentualne nieprawidłowości. Dzięki tomografii komputerowej można określić rozmiar guza i jego stosunek do sąsiadujących narządów, można również stwierdzić obecność ewentualnych ognisk przerzutowych. W badaniu tym stosuje się szkodliwe promieniowanie rentgenowskie, dlatego nie należy go powtarzać zbyt często.

  • Markery nowotworowe i test ROMA – są to związki wytwarzane w wielu tkankach organizmu - przyjmują postać białek, enzymów, hormonów i antygenów. Ich stężenie jest niewielkie w tkankach prawidłowych, ale produkcja znacznie wzrasta w tkankach nowotworowych. Do markerów nowotworowych badanych u kobiet z podejrzeniem nowotworu zalicza się:
-marker CA 125 - stężenie rośnie w przypadku raka jajnika, mięśniaków macicy czy endometriozy, może nie zwiększać się we wczesnym stadium
-marker HE4 - jest on wykrywalny już we wczesnym etapie rozwoju nowotworu.
Pomiar stężenia markerów nowotworowych jest przydatny nie tylko w diagnostyce nowotworu, ale także w monitorowaniu jego rozwoju lub sprawdzenia, czy nie pojawił się nawrót choroby.
-Test ROMA jest nowym narzędziem, które służy do oceny prawdopodobieństwa, że zmiana powstała w jajnikach ma charakter złośliwy. Składa się z trzech części: statystycznego oszacowania ryzyka zachorowania i pomiaru stężenia dwóch markerów nowotworowych we krwi.  

  • Badanie histopatologiczne- jest to kluczowa analiza w diagnostyce nowotworów - polega na pobraniu fragmentów tkanek rozwijającego się guza i ich analizie pod mikroskopem. Dzięki analizie histopatologicznej można określić dokładnie rodzaj nowotworu, stopień jego złośliwości oraz zaawansowania - co z kolei pozwoli na dobór odpowiedniego dla pacjenta leczenia. Materiał do analizy pobiera się podczas operacji lub przy pomocy aspiracyjnej biopsji cienkoigłowej.

Cennik badania markerów nowotworowych ❱


Kiedy należy wykonać badania na obecność mutacji w genach BRCA?

Nowoczesne testy genetyczne pomagają oszacować prawdopodobieństwo wystąpienia raka. Jeżeli w którymś z genów zostanie zidentyfikowana mutacja warunkująca predyspozycje do zachorowania na nowotwory jajnika, kobieta może obniżyć ryzyko wystąpienia choroby m.in. poprzez:

  • zdecydowanie się odpowiednio wcześnie na urodzenie dziecka,
  • możliwość chirurgicznego usunięcia obu jajników, co zmniejszenia ryzyko rozwoju raka jajnika aż do 96%,
  • w przypadku wykrycia mutacji w genach BRCA1 i BRCA2 warto objąć profilaktyką najbliższych krewnych.

Ryzyko raka jajnika w przypadku nosicielstwa mutacji w genie BRCA1 wynosi 40%, w przypadku genu BRCA2 - ok. 20-27%.

Profilaktyczne badania genetyczne powinny wykonać kobiety:

  • u których w rodzinie występowały przypadki zachorowań na raka piersi przed 50 rokiem życia, lub nowotwór u co najmniej 2 osób,
  • u których wśród krewnych wystąpiły przypadki zachorowań na raka jajnika,
  • stosujących antykoncepcję hormonalną lub hormonalną terapię zastępczą, u których w rodzinie zdarzały się przypadki zachorowań na raka sutka i/lub jajnika,
  • zamierzających stosować antykoncepcję hormonalną, jeżeli pojawiły się u nich jakiekolwiek zmiany w piersiach lub jajnikach,
  • mających jakiekolwiek zmiany w piersiach lub jajnikach, u których w rodzinie odnotowano przypadki zachorowań na raka.

Jakie objawy są wskazaniem do diagnostyki nowotworu jajnika?

Rak jajnika należy do grupy nowotworów, które w początkowej fazie choroby nie dają żadnych objawów albo objawy mało charakterystyczne, takie jak zaparcia, wzdęcia czy uczucie pełności - symptomy te wiązane są przede wszystkim z chorobami układu pokarmowego czy zaburzeniami trawienia. Ponadto - małego, niebolesnego guzka nie da się wyczuć w czasie badań. W późniejszym okresie, kiedy już można wyczuć guza przez powłoki brzuszne, obecne są przerzuty i szanse na wyleczenie drastycznie spadają.

Ponieważ nowotwory jajnika są trudne do rozpoznania ze względu na brak specyficznych objawów, a tylko odpowiednio wcześnie wykryte dają szansę na wyleczenie, ze względu na rokowania rak jajnika nazywa się „cichymi zabójcami”.

Objawy raka są zazwyczaj niespecyficzne, nie łączy się ich z chorobą nowotworową i najczęściej bagatelizuje, dlatego wykrywany jest zwykle w zaawansowanym stadium. Szanse na wyleczenie pacjentki na tym etapie są zdecydowanie mniejsze niż we wczesnych stadiach choroby.

Objawy we wczesnym stadium: Objawy w zaawansowanym stadium:

uczucie ciężkości w jamie brzusznej, niestrawność

uczucie stałego silnego zmęczenia

wzdęcia, niestrawność, biegunka, zaparcia, bóle brzucha, zmęczenie, brak apetytu

wodobrzusze (nagromadzenie się płynu w jamie otrzewnowej)

uczucie nagłego parcia na mocz

zaburzenia odżywiania, wyniszczenie organizmu

nieregularne miesiączki


krwawienia z pochwy



Rak jajnika - rokowania, 5-letnie przeżycie

Rak jajnika należy do najgorzej rokujących nowotworów ginekologicznych, który ma najniższy poziom wskaźnika przeżycia pięcioletniego (42,6%), dla porównania przeżywalność 5-letnia raka piersi wynosi 77,2 a raka szyjki macicy 54,4%. To jak wcześnie zostanie zdiagnozowany rak jajnika najbardziej determinuje długość przeżycia. Zaledwie 20-30% raków jajnika jest wykrywane na wczesnym etapie, ale przeżywalność 5-letnia w tej grupie wynosi aż 90%. Większość nowotworów jest wykrywana na III i IV stadium, gdzie przeżycie spada do 25%.

Leczenie raka jajnika

-zabieg chirurgiczny jest najczęstszą terapią (w 2012 roku 84% przypadków);
-chemioterapia;
-radioterapia;
-opieka paliatywna.
Najczęściej stosowane jest połączenie interwencji chirurgicznej z chemioterapią. Wybrana strategia postępowania występuję w różnych kompilacjach i jest zależna przede wszystkim od stopnia rozwoju choroby. 

Czynniki ryzyka zachorowania na raka jajnika:

-zespoły dziedzicznej predyspozycji zachorowania na nowotwory złośliwe;
-zespół Lyncha;
-brak ciąży;
-brak karmienia piersiąk;
-nieskuteczna stymulacja owulacji;
-zespół policystycznych jajników;
-endometrioza;
-palenie tytoniu.

Jak zabezpieczyć się przed rakiem?

W przypadku nosicielstwa mutacji w genach BRCA1 i BRCA2 zaleca się:

  • profilaktyczne wykonywanie badań diagnostycznych;
  • doustne środki antykoncepcyjne (zmniejszają ryzyko nawet o 40-50%), korzyści z hormonoterapii są zależne od długości leczenia i mogą się utrzymywać do 15 lat od ukończenia;
  • profilaktyczne usunięcie jajników wraz z jajowodami. Taki zabieg obniża ryzyko rozwoju raka jajnika o 80% i nowotworu piersi o 50%. Jest to jednak polecane dopiero po urodzeniu co najmniej jednego dziecka.

Dieta w profilaktyce raka jajnika

Badania wskazują na związki pomiędzy sposobem żywienia a rozwojem nowotworów, w tym również nowotworu jajnika. Wyniki badań wskazują na to, jakimi zasadami warto się kierować przy ustalaniu własnego odżywiania, aby zapobiec rozwojowi raka. Wskazówki te pokrywają się ze znanymi zaleceniami zdrowego żywienia.

Zalecenia żywieniowe w celu zmniejszenia ryzyka raka jajnika:

  • Utrzymanie prawidłowej masy ciała.
  • Ograniczenie spożycia tłuszczu ogółem (normy żywienia zalecają około 30% kaloryczności całej diety).
  • Ograniczenie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego (masło, smalec, słonina, tłuste mięsa).
  • Zastąpienie części białka zwierzęcego (głównie produktów mięsnych) roślinami strączkowymi, a przede wszystkim soją w postaci nasion, mąki sojowej, tofu, tempehu czy sojowych zastępników produktów mlecznych.
  • Spożywanie źródeł β-karotenu (prowitaminy A) - np. marchew, dynia, pomidor, batat, papryka czerwona, brokuł, jarmuż, morela, śliwka, brzoskwinia, mango oraz inne owoce i warzywa.
  • Spożywanie źródeł flawonoidów - flawonole znajdują się m.in. w truskawkach, szpinaku, jarmużu, cebuli, kalafiorze czy kakao

Tego typu dieta oparta na warzywach i owocach, ograniczonej ilości nasyconych kwasów tłuszczowych oraz zrównoważonych proporcjach białka roślinnego do zwierzęcego nie tylko zmniejszy ryzyko nowotworu jajnika, ale również poprawi ogólny stan zdrowia.


Aktualizacja: 2022-03-28

Bibliografia

  1. Drewa G., Ferenc T., Genetyka medyczna, Wrocław, Elsevier Urban & Partner, 2011, ISBN 978-83-7609-295-9
  2. Booth M., Beral V., Smith. P., Risk factors for ovarian cancer: a case -control study, Br. J. Cancer 1989, 60:592-598
  3. Antoniou A., Pharoah P.D.P. et al, Average Risks of Breast and Ovarian Cancer Associated with BRCA1 or BRCA2 Mutations Detected in Case Series Unselected for Family History: A Combined Analysis of 22 Studies, AJHG 2003, 72(5):1117-1130
  4. Huncharek M., Klassen H., Kupelnick B.: Dietary beta-carotene intake and the risk of epithelial ovarian cancer: a meta-analysis of 3,782 subjects from five observational studies. In Vivo. 2001 Jul-Aug;15(4):339-43.
  5. Huncharek M., Kupelnick B.: Dietary fat intake and risk of epithelial ovarian cancer: a meta-analysis of 6,689 subjects from 8 observational studies. Nutr Cancer. 2001;40(2):87-91.
  6. Han B., Li X., Yu T.: Cruciferous vegetables consumption and the risk of ovarian cancer: a meta-analysis of observational studies. Diagn Pathol. 2014 Jan 20;9:7.
  7. Myung S.K., Ju W., Choi H.J., Kim S.C.: Soy intake and risk of endocrine-related gynaecological cancer: a meta-analysis. BJOG. 2009 Dec;116(13):1697-705.
  8. Qu X.L., Fang Y., Zhang M., Zhang Y.Z: Phytoestrogen intake and risk of ovarian cancer: a meta- analysis of 10 observational studies. Asian Pac J Cancer Prev. 2014;15(21):9085-91.
  9. Merritt M.A. et al.: Nutrient-wide association study of 57 foods/nutrients and epithelial ovarian cancer in the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition study and the Netherlands Cohort Study. Am J Clin Nutr. 2016 Jan;103(1):161-7.
  10. file:///C:/Users/Katarzyna/Downloads/Zielona%20Ksiega.pdf 
  11. Hua X. et al.: Association among Dietary Flavonoids, Flavonoid Subclasses and Ovarian Cancer Risk: A Meta-Analysis. PLoS One. 2016 Mar 9;11(3):e0151134.
Data publikacji: 2022-03-28

Rak piersi i jajnika - gen BRCA1


412.00 na stronie
439.00 w placówce
Technologia badania:
Sekwencjonowanie
Czas oczekiwania na wynik:
do 20 dni roboczych

Ważność kodu:
12 miesięcy, do wykorzystania w całej Polsce

Masz pytania?

Zadzwoń, a chętnie na nie odpowiemy